ERZİN’İN TARIM VE EKONOMİSİ

Tarım, bölgenin temel girdilerini sağlayarak, genelde ekonominin lokomotif görevini de kendisi üstlenmiş durumdadır. Bu nedenle Erzin’in tarım ve ekonomisini birlikte ele almak gerekmektedir.

Bölge ekonomisinin çok eski dönemlerdeki canlılığı, İpek Yolu ve Marco Polo’nun Çin’e giderken ve özellikle dönerken Yumurtalığa uğraması, yöre ticaretinin önemli bir göstergesidir. Roma ve Bizans dönemlerindeki Anadolu ticaretinin temel unsurları arasında, bizlere öncelikle Haçlı Seferleri, ilginç bulgular sunmaktadır. Israrlı ve yıllar süren doğunun ele geçirilmesi mücadelesinde ticaret öncelikler arasındadır. Selçuklu Türkleri’nin, Bizans sınırlarına yerleşmeleri ve bunların derbentçi olarak kullanılması, o bölgenin ticaretine büyük destek sağlamıştır. Hatta, Memluklar zamanında I. Baybars(159) (1260-1277), Türkmenleri Haçlı Seferleri’ne karşı muhafız olarak güney sahillerinde kullanmıştır. Aynı zamanda, ticaret ve askeri faydalar sağlayan bu emniyet zincirinde, Şam-Halep, Halep-Ayas ve Şam-Beyrut(160) arası güzergahlar ekonominin bir başka yönüdür. Karadeniz ve Akdeniz canlı ticaret merkezleri idi. Sivas’tan İskenderun’a gidecek tüccar malları Bünyan, Göksun ve Ayas(161) yolu ile ihraç edilirdi. Ticarette kuzeyde Sinop, güneyde Antalya yöresi çok canlı idi.

Tarım ve hayvancılık çok eski yıllardan bugünlere gelmektedir. Bilecik ve Basra tersanelerinde yapılan gemilerin keresteleri bölgemizden gönderilmekteydi.(162) Mısır İskenderiye ve Süveyş’deki tersanelere gemi keresteleri Özer’den elde edilerek Payas Limanından gemilerle gönderiliyordu.(163) Yine “1572 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defterlerine Göre” Osmaniye ve Erzin arasında bulunan Kınık şehrinde vergileri gösteren çizelgeler ışığında, bölgede en çok üretilen tarım ürünleri arasında: buğday, arpa, pamuk, susam, karpuz, kavun ve çeltik en başta gelenlerdendir. Ayrıca, hayvancılık (İnek, Manda, Koyun ve biraz da Keçi) ve arıcılık ta önemli vergi gelirleri arasındadır.(164) Cebel-i Bereket döneminde, İskenderun ve Yumurtalık(165) limanlarından portakal ve pamuk ihracatı yapıldığını biliyoruz. Yine geçmiş yıllarda Dörtyol’dan, Rusya’ya(166) ve Almanya’ya(167) portakal ihracatları yapılmaktaydı. Bu bölgeden elde edilen pamuklar, Ayas İskelesi Kanunnâmesi’nden(168) öğrendiğimize göre 1521-1522 yıllarında deniz yolu ile balyalar halinde ihraç edilmekteydi. Buna karşılık aynı iskele yolu ile Kıbrıs’tan şarap İthalatı yapılıyordu. İhracatta, orman ürünlerinin de önemli bir yeri vardı. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Amanos Dağları’ndan Almanya’ya Ceviz ağacı kerestesi ihracatı yapılıyordu.(169) Ancak, savaştan mağlup çıkan Almanya ceviz kerestesinin bedelini ödeyemeyince, Türk Şirketi iflas etti. Sonraki yıllarda Almanya bütün borcunu Türk şirketine ödedi.

Erzin Tarım Kredi Kooperatifi

Tarım sektöründeki örgütlenmelerin tarihleri epeyce eskidir. Türkiye genelinde Tarım Satış Kooperatifleri 1914 yılında başlamış olup, bugünkü anlamda 1935 yılında örgütlenmişlerdir.(170) Toprak Mahsulleri Ofisi de (TMO) 1938 de kurulmuştur. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinden faydalanabilmek için, Adana, Ceyhan, Kozan, Kadirli, Osmaniye ve Dörtyol Ovaları’nın sulanabilmesini teminen, “Çukurova Sulama Birliği” oluşturulmuştu.(171) Bölgede kurulan Kooperatif Birlikleri arasında; Tarım Satış ve Kredi Kooperatifi (1935)(172), Dörtyol Çiftçi ve Bahçecilik Kooperatifi(1947), Çukurova Pamuk Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (1947)(173), Portakal Satış Kooperatifi (1938)(174), Turofis (1937)(175) ve Toprak-Su Sulama Kooperatifi (1967) sayılabilir. Çukobirlik(176) 1938 yılında Adana’da kurulmuş olup, Erzin Şubesi,(177) 1956 yılında hizmete girmiştir. Yine, Erzin Sulama ve Yeşilkent Toprak-Su, adlarıyla iki ayrı sulama kooperatifi1965 de hizmete başladılar. Türkiye Zirai Donatım Kurumu 1970, Köylere Hizmet Götürme Birliği de 1997 yıllarında Erzin’de hizmet vermeye başlayan kurumlar arasındadır.

Tarım, eski yıllarda susuz yapılıyordu ve önceliği de, buğday, arpa, yulaf, pamuk ve susam alıyordu. Buğday ve diğer tahıl ürünleri, Erzin DDY İstasyonun da kurulan Çukobirlik Ofisi (1940)(178) kanalı ile satın alınıyordu. Pamuk önceleri Sümerbank Erzin alım noktalarından kurumun temin ettiği harallarla alınır ve yine kurumun kendi vasıtaları ile Adana’ya nakledilirdi.(179)

Portakal geçmişten, bugünlere ağırlığını daha çok hissettirmektedir. Erzin Ovası tarımdaki önceliğini tamamen portakala vermektedir. Adana Ziraat Müdürlüğü(180) Filistin’den çeşitli narenciye (Valansiye, Waşington, Kan Portakalı, Limokan, Cumkan, Kırmızı Greyfurt, Lizbon Limonu ve Klamatin) türlerine ait fidanlar getirerek 60 bin fideyi bölgede diktirmiştir. Portakalın tanıtımı ile ilgili ilk sergi, Mersin’de(181) 1934 yılında açılmıştır.

Erzin’de buğday taban fiyat uygulaması 1932, pamuk taban fiyat uygulaması da, 1966 yılında başlamıştır.(182)

Tarım arazilerinin topraksız halka dağıtılması ile ilgili olarak 11.6.1945 yılında çıkarılan ve 1947 yılında yürürlüğe giren “Toprak Kanunu” esaslarına göre, Erzin’de iki defa geniş çaplı toprak dağıtımı yapılmıştır. Bu dağıtımda, 1926 yılında Atatürk’e hediye edilen Karabasamak Çiftliği’ni (Devlet veya Gazinin Çiftliği adı da verilir. Arazi Mahmutlulardan takas yolu ile alınmıştı. Bu çiftlik ile Türkiye genelinde Mustafa Kemal Atatürk’e, değişik yıllarda hediye edilen bütün çiftlikler, Gazi tarafından, 1937(183) yılında tekrar hazineye iade edilmişti. Ayrıca, Karabasamak Çiftliği Devlet adına, o yıllarda Mühendis Mehmet Keçioğlu(184) isimli uzmanın çabaları ile uzun süre ekilmesine ve imar edilmesine rağmen randıman alınamamıştı.) Erzin ve Yeşilköy halkına 1952, İlçe’nin batısındaki çalılık mevki de Bulgaristan muhacirlerine yine 1952 yılında dağıtılmıştır.

Erzin Ovası’ndaki tarım arazisi 128.480 (71.570 dekarında sulu, 56.910 dekarında da susuz ziraat yapılıyor.) dekardır. Bu alanın yarısı sulanabilir arazidir. Ayrıca, Erzin sınırları içinde 110.000 dekar da orman arazisi bulunmaktadır.(185) Gökdere Köyü’nden elde edilen üzümler, Türkiye genelinde ilk turfanda olması nedeniyle ekonomiye büyük bir artı değer kazandırmaktadır. Gökdere köyündeki üzüm bağları (300 dekar) ve zeytinlikler (1946-2005 yılları arasında Mülki ve Mahalli İdare’nin desteğinde toplam, 376.755 adet) dikilmiştir.(186) Yılın ikinci ürünü olarak elde edilen mısır ve yer fıstığı da çok önemli katkılar sağlamaktadır.

İlçede, Ernar (1973), Karalar (1981) ve Süzer portakal paketleme ve pazarlama üniteleri, mevsimlik tesislerdir. Erzin ekonomisi, tarım ürünlerinin kalitesi ve randımanı sayesinde her zaman canlılığını ve albenisini korumaktadır. Komşu il Osmaniye (30 km) ve Dörtyol (15 km) en yoğun alış-veriş merkezleridir.

Ticaret ve Sanayi Odası 1992 yılında kurulmuş olup, yaklaşık 20 ayrı iş kolunu ve 200 firmayi bünyesinde bulundurmaktadır. Son yıllarda Zeytin ziraatine hız verilmiş olup bu konuda yeni kurulan Zetinyağı Fabrikaları Erzin ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. Ayrıca, Turunçlu-Burnaz Köyü yakınında 1.750 dönüm arazi üzerinde kurulması kesinleşen Hatay Erzin Organize Sanayi Bölgesi'de yarınlarda ekonomiyi çok güçlendirecektir.

Erzin’deki tarım ve hayvancılıktaki girdiler ile diğer alım-satım işlemleri, T.C. Ziraat Bankası (1959), T. İş Bankası (1974) aracılığı ile ekonomiye kazandırılmaktadır.

KAYNAKLAR :

  1. Doç.Dr.Cengiz Orhonlu. Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbent Teşkilatı. İstanbul 1967.İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. 175s.
  2. Doç.Dr.Cengiz Orhonlu. Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbent Teşkilatı. İstanbul 1967.İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. 175s.
  3. İ. Hakkı Uzunçarşılı.Anadolu Beylikleri. Akkoyunlu, Karakoyunlu Devleti. Ankara 1937. Türk Tarih Kurumu Yayını.
  4. Cengiz Orhonlu-Turgut Işıksal. Osmanlı Devrinde nehir nakliyatı hakkında araştırmalar Dicle ve Fırat nehirlerinde nakliyat. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. C:XIII. 1962-63. 17-18s.
  5. Cengiz Orhonlu-Turgut Işıksal. Osmanlı Devrinde nehir nakliyatı hakkında araştırmalar Dicle ve Fırat nehirlerinde nakliyat. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi. C:XIII. 1962-63. 17-18s.
  6. Yılmaz Kurt. 1572 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defterine Göre Adana’nın Sosyo-Ekonomik Tarihi Üzerine Bir Araştırma. Belleten. C:LIV. 1990/4. Sayı:209
  7. Salname-i Vilayet-i Adana. 1904
  8. Yeni Adana Gazetesi. 5.1.1937
  9. Yeni Adana Gazetesi. 26.1.1937
  10. Yılmaz Kurt. 1572 Tarihli Adana Mufassal Tahrir Defterine Göre Adana’nı9n Sosyo-Ekonomik Tarihi Üzerine Bir Araştırma. Belleten Dergisi. C:LIV. 1990/4.S:209
  11. Veysel Ağırgan. D:1333(1917)
  12. Yurt Ansiklopedisi C:11. Türkiye Geneli.
  13. Hakimiyet-i Milliye Gazetesi. 10.5.1934
  14. Yurt Ansiklopedisi.C:1. İstanbul 1981. Anadolu Yayıncılık.A.Ş. 728s.
  15. Tahsin Demiray.Türkiye Yıllığı 1948. İstanbul 1948.Türkiye Basımevi. 450s.
  16. Ulus Gazetesi. 25.8.1938-3.7.1938
  17. Yeni Adana Gazetesi.26.1.1937
  18. Ayın Tarihi Dergisi.1934/3 S:3
  19. Yurt Ansiklopedisi.C:11
  20. Ulus Gazetesi.25.08.1938-3.7.1938
  21. Ulus Gazetesi.7.9.1941
  22. Ulus Gazetesi.29.1.1938
  23. Ulus Gazetesi.13.6.1937
  24. Yurt Ansiklopedisi. C:11
  25. Ulus Gazetesi. 13.6.1937
  26. Süleyman Sökmen. D:1318 (1902)
  27. Erzin İlçe Kaymakamlığı 2005 Yılı Brifing Dosyası.
  28. İller ve Belediyeler Dergisi.1947/3-4 S:18-19
Yazar : Mehmet Ağırgan

Telif Hakkı 2021. Tüm Hakları Saklıdır.