BÖLGEDE KULLANILAN KELİMELER SÖZLÜĞÜ

Erzin ve çevresinde bulunan yerleşim alanlarında kullanılan eski sözcüklerin bir çoğu bugün unutulmaya başlanmıştır. Özellikle yaşlıların kullandıkları sözcüklerin etimolojisi üzerinde durmak bizim konumuz dışındadır.

Ancak, halen kullanılan ve bir çok sözlükte yerini bulamadığımız kelimeler tesbit ettim. Bunlar yılların ürünü olarak kayıtlarımıza eklendi. Bir çok kelimenin sözlük anlamı, aşağıda künyeleri verilen eserlerden bularak açıklamaya çalıştım. Bugün için Erzin'de kullandığımız pek çok sözcüğün mahalli anlamları, gelecekte bu konuda çalışacak araştırmacılara örnek olacaktır.

Bu sözlüğün hazırlanması sırasında, Türk Dil Kurumu'nun “Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi”(X) ile İsmet Zeki Eyüboğlu'nun “Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü” (XX) esas alınmıştır.

Sözlükte karşılığını bulamadığım kelimelerin anlamlarını, babam Veysel Ağırgan (D:1333/5.4.1917-14.11.1998) ve yaşlı dostların kullandıkları anlam ve ifadelerden açıklamaya çalıştım.

(X)SDD:Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi.(TDK). C:1-2-3-4-5(A-Z).İstanbul 1939-1957.Maarif Matbaası ve Türk Tarih Kurumu Basımevi. 1709s.
(XX)TDES: Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü.3.B. İsmet Zeki Eyüboğlu. İstanbul 1995. Sosyal Yayınlar.782s

NOT: Aşağıdaki kelime sözlüğü çizelgesinde, yararlandığım sözlüğün adının ilk harfleri ve cildi ile kelimenin sayfa numarası verilmiştir.

#A

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-1/62 Abanmak Çullanmak,Birinin veya bir şeyin üzerine kapanmak
SDD-4/1597 Abara Değirmen oluğu
-- Abari Abartmak,hayret etmek
SDD-1/63 Abartmak Mubalağa ve izan etmek
SDD-4/1597 Abbacık Beyaz
SDD-4/1597 Abov Şaşkınlık ve korku ifadesi
SDD-1/66 Acar Yeni
SDD-1/67 Accık Az, bir parça
SDD-1/69 Acışmak Canı yanmak, ıstırap çekmek
SDD-4/1599 Acur Boz renkli uzun hıyar, salatalık
SDD-1/70 Açkı Kalemtraş
SDD-1/70 Adak Kurban
SDD-1/70 Adamak Kurban kesmeye niyetlenmek
SDD-1/1601 Afallamak İşlenen kabahatten dolayı irkilmek, şaşkınlık
SDD-1/ 71 Afara Harmandaki taş ve toprakla karışıok hububat kalıntısı
SDD-1/73 Ağartı Süt ve mamullerinin hepsine birden verilen isim
SDD-1/67 Ağcaba Börülce, bir çeşit siyah fasulye
-- Ağıl Çalıdan yapılmış bahçe duvarı
SDD-1/ 75 Ağıt Ezgi ile mersiye söylemek, ağlamak
SDD-1/ 75 Ağız Memelilerden (İnek,keçi,koyun)doğumdan sonraki alınan ilk süt
-- Ağlek Hayvanların dinlenme yeri
-- Ağlen Bekle, acele etme
SDD-4/1693 Ağnamak At veya eşeklerin yatıp yuvarlanması, debelenmesi
-- Ağveren Zehirli yeşil, iri kertenkele
SDD-4/l604 Aha İşte, orada
SDD-1/ 78 Ahacık Orada, az ötede, ileride
SDD-1/ 79 Ahır Hayvan bağlanan yer
TDES/15 Ahlat Yabani armut
SDD-4/1607 Aktarma Bir şeyin altını üstüne getirmek
-- Akran Yaşıt
SDD-4/1608 Aladarbız Ne kuru ne de yaş olan toprak,Az tavlı toprak
SDD-1/89 Alakarga Saksağan
SDD-1/93 Alaz Kuvvetli ateşin alevi
-- Albastı Lohusa kadının korkması
SDD-1/97 Alma Elma
-- Amanat Emanet,vasiyet
-- Amanın Hayret etme, acı ile bağırma
-- Amare Emare, İşaret ,Nişan
SDD-1/101 Anaç Çok doğurmuş ehli ve yaşlı hayvanlar
SDD-1/101 Anca Şimdi, henüz,ancak, şu anda
SDD-1/101 Andaç Armağan,ödül,hediye, yadigar
SDD-4/1611 Andaval, Aptal,ahmak, beceriksiz
SDD-1/106 Ansıtmak Hatırlatmak, andırmak
SDD-1/106 Apalak Tombul, ablak suratlı
SDD-1/107 Aparmak Çalmak, hırsızlık
SDD-1/1614 Apır Zapur Saçma sapan sayıklama.
-- Arap teli Arap bülbülü isimli kuşun mahalli adı
TDES/36 Ardıç İğne yapraklı bir ağaç
SDD-1/114 Arısili Silinmiş, temizlenmiş, arınmış
SDD-1/114 Ark Su yolu oluk
SDD-1/115 Arkalamak Yardım etmek
SDD-1/116 Arsınmak Utanmak
-- Asbab Çamaşır, giysilerin tamamı
SDD-1/124 Pilav
TDES/50 Avanak Ahmak,kendiliksiz, beceriksiz, anlayışsız
SDD-1/126 Avara İşe yaramaz, verimsiz
SDD-1/126 Avarlık Sebzelik, bostan
TDES/53 Avrat Hanım, eş, kadın
SDD-1/131 Avsunmak Okuyup ,üflemek, şerbetlemek
SDD-1/132 Avunmak Dişi hayvanın gebe kalması, döl tutması
SDD-1/137 Ayıklamak Anlamak, aklı başına gelmek
-- Aykırı Dik, karşı yön, ters
SDD-1/139 Aymak Ayılmak,anlamak
SDD-1/140 Aynat Çirkin, beter
-- Azgınlık Çalılık, el değmemiş arazi
SDD-1620 Azzık Kuru gıdalardan hazırlanan yolluk

#B

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-1/147 Bacı Kız kardeş, abla
SDD-1/152 Bağda Çelme
SDD-1/152 Bağdaş Ayağı kavuşturarak oturmak, anlaşmak
-- Bağırsamak Dişi ineğin hasmile kalmaya hazır olması
SDD-1/159 Balkımak Ziya, parlamak, şimşek
SDD-1/160 Balkız Şimşek
SDD-1/161 Bambıl Taze buğdaya düşen kurtçuk, süne
SDD-1/162 Bandat Susamda yavanlık, bozukluk
SDD-1/163 Bankış Dişi domuz
SDD-1/164 Banraz Kayın ağacı
SDD-1/170 Bastık Üzümden yapılan içinde ceviz olan yuvarlak pestil
SDD-1/171 Başetmek Bitirmek
-- Başşak Mahsulün toplanmasından sonraya arta kalan ve yeniden toplanan ürün
SDD-1/175 Bayak Demin, az önce
SDD-1/176 Bayaktan Biraz önce
SDD-1/176 Baytaran Fesleğen
SDD-1/179 Bazlama Mısır, arpa ve Buğday unlarından yapılan mayalı, mayasız yağlı veya yağsız ince veya kalın saç ekmeği
SDD-1/184 Belben İncir pestili
SDD-1/185 Belek Çocuk kundağı
SDD-1/185 Belemek Çocuğu kundaklamak
-- Belleme Atların sırtını örten çul, toprağın bel küreği ile kazma işlemi.
TDES/84 Bellemek Öğrenmek, alt üst etmek, çapalamak, toprağı kazmak
SDD-1/181 Beçik Keçi Yavrusu
SDD-1/183 Bek yeri Av veya su beklenilen yer
SDD-1/188 Belik Saç örgüsü
SDD-1/192 Benlenmek İncir üzüm gibi meyvelerin olgunlaşması
SDD-1/192 Berdi Sapından sepet örülen saz veya kamış
SDD-1/193 Berkitmek Sağlamlaştırmak, kuvvetlendirmek
SDD-1/193 Berkişmek Sağlamlaştırmak, kuvvetlendirmek
SDD-1/193 Bermek İncinmek, morarmak
-- Bes Sade, yalnız, adet, tane
SDD-1/195 Beşiretmek Başarmak
SDD-1/195 Beşirikli Becerikli, hünerli, başarıklı
SDD-1/195 Beyek Demin, biraz önce
TDES/87 Beygir Yük taşıyan at
TDES/89 Bıldır Geçmişyıl, geçen sene, önceki yıl
SDD-1202 Bibi Hala
SDD-1/105 Bider Tohum
-- Bire Uyarı ve ikaz ifade eden tvır
-- Bitişik Birbirine eklenmiş bağlanmış
-- Bitişgen Birbirine birleşmiş,yapışmış
-- Bitirim Çok güzel
SDD-1213 Bocit Maşrapa, su kabı
SDD-1/215 Boğarsak İneğin çiftleşme zamanının gelmesi
SDD-1/216 Boğnak Sağnak yağan yağmur, koyu bulut
SDD-1/217 Bolamadı Geniş, ferah, bol
TDES/ 95 Bor Nadasa bırakılan arazi,ekilmemiş arazi
SDD-1/219 Boran Sis, kötü hava
SDD-1/223 Böcü Kurt, haşere
SDD-1/224 Böğelek Sineğin sokmasıyla ineğin hırçınlaşması
SDD-1/227 Börböcek Haşere
SDD-1227 Börkenek Yelden ve yağmurdan korunmak içinbaşa gçirilen uçları uzun yün başlık
SD-1/227 Börtlemek Haşlamak, az pişirmek
-- Boğanç Suyun önüne set çekilmesi, gölet
-- Buğunz Israrlı olmak, karşı gelmek, zorlamak
-- Bukağı Atların ayağına vurulan köstek
SDD-1/230 Bulamaç Un çorbası
SDD-1/234 Burma Altın bilezik
SDD-1/235 Burunsalık At ve eşeğe takılan yular
SDD-1/236 Buymak Üşümek, donmak
SDD-1/236 Bülük Çocukların erkeklik organı
-- Bürücek Amonos'larda yayla adı
-- Büzük Kalça

#C

Sözlük Kelime Açıklama
TDES/114 Cadoloz Kötü, pis, pasaklı,döküntü
TDES/114 Camız Manda, su sığırı
SDD-1/247 Cardın İri lağım faresi
SDD-1/247 Caretmek Yalvarmak
-- Cebel Dağ(yüksek dağın yamacı,dağın eteği olarak kullanılmış)
SDD-1/251 Ceç Savrulmuş harmanın yalnız taneden ibret olan kısmı
-- Celallenmek Çok sinirlenmek
SDD-1/251 Celfin Yeni yumurtlamaya başlayan genç piliç
SSD-1/252 Cemkirmek Terslemek, karşı gelmek
SDD-4/1432 Cere Toprak testi
SDD-1/254 Ceren Ceylan
-- Cıbıl Çıplak, fakir
SDD-4/1633 Cılk Sözünde durmayan,hilekâr,bozuk yumurta
SDD-1/263 Cıncık Bardak ve boncuk gibi camdan yapılmış malzemeler(Camdan oyun bilyesi)
-- Cıngırmenik Güzel öten saka kuşu
SDD-1/266 Cırlavuk Ağustos böceği
SDD-1/267 Cırtatan Acı yabani kavun
SDD-4/1635 Cıvcık Serçe kuşu
TDES/119 Cıvık Oynak, Oynak ,sulu, hareketli, kaygan
-- Cıymalamak Tartaklamak ve tırnak atmak
-- Cıymak Pençe ,tırmık
SDD-1/270 Cibelik Büsbütün, temelli ,daima
SDD-/270 Cibertmek Kuvvetli vurmak, kabartmak
-- Cibiliyet Soy, sop, ata
TDES/120 Cibinlik Sineklerden kurtulmak için örtülen ince tül
SDD-1/275 Cilbirtin Ağıl yapmakta kullanılan Akdeniz tipi çalı
SDD-1/274 Ciliz Tamamen, bütün, hep,daha
-- Cindarı Patlayan mısır
SDD-1/275 Cimcik Azıcık, az şey
SDD-1/275 Cimciklemek Çimdiklemek
SDD-1/269 Cip Pek, bütün, daha
TDES/121 Civan Genç ve yakışıklı delikanlı, Yiğit
SDD-1/279 Civelek Boş gezen, işi ve tarlası olmayan
SDD-4/1638 Coplan Yar, ucurum, sarp vadi
SDD-1/284 Cöbel Köşe
SDD-1286 Cubbalak Bülbül cinsi böcek yiyen bir kuş
SDD-1/287 Culluk Hindi
SDD-1/289 Cücük Filiz, kuş yavrusu ve civciv

#Ç

Sözlük Kelime Açıklama
-- Çağla Kayısı
-- Çakıldak Birikmiş pislik
SDD-!/297 Çalık Madur, inmeli ,kötürüm
SDD-1/297 Çalkap Alelacele, göz acıp kapayıncaya kadar
SDD-!/298 Çalmaç Hayvanlara verilen kepekli, sıcak ve tuzlu su peltesi, mama
SDD-1/299 Çaltak Dal budak,ağaç çatalı
SDD-1/300 Çaman Kurutulmuş veya sulu uzun kesilmiş et, külbastı
SDD-1/300 Çambış Gamsız, huysuz hayvan
SDD-1/302 Çandır Soyu karışık Melez
SDD-1/302 Çangal Çengel
SDD-1/303 Çantak Ağaç dallarının birbirinden ayrıldığı yer
-- Çapak Hasta iken göz kenarında oluşan pislik
SDD-1/304 Çaspar Çapur
-- Çapıt Bez parçası
SDD-1/306 Çarkıt Bozulmuş, kırılmış, sakatlanmış
SDD-1/308 Çat Orta yer
-- Çatal Kuş sapanı
SDD-1/312 Çavşak Çakıl,iri kum
SDD-4/1644 Çebiç Bir yaşını geçmiş erkek keçi
SDD-1/314 Çelik Çocuk auakkabısı
-- Çekgen Çekirge
SDD-1/319 Çelet Şımarık, hırsız, huysuz, haylaz ve atak çocuk
TDES/139 Çentik Derin çizgi, bıcak, keser izi
SDD-!/319 Çepel Bulaşık, kirli mutfak eşyelarının tamamı
-- Çer Kokmuş, yenilenmeyem
-- Çerçi Gezginci, satıcı, syyar satıcı
SDD-1/329 Çetik Mest, örgü yumuşak ayakkabı
SDD-1/329 Çetil Küçük Fidan
SDD-1/330 Çevrengeç Girdap
-- Çıbık Küçük ince dal
SDD-1/338 Çıngıl Küçük ve seyrek üzüm salımı
SDD-1/339 Çıntırık Fiskı, tırnakla vuruş
SDD-1/340 Çır İnce yol, çığır
-- Çıtırmenik Meneviş ağacı
SDD-1/346 Çıvgar Boyunduruğa koşulmuş öküzlerin arkasına, yardımcı olarak bir çift yeni öküzün daha koşulmasıdır.
SDD-1/348 Çiğirt Pamuk tohumu
SDD-1/350 Çileli Semiz, besili, etlice hayvan
SDD-1/350 Çilenti Hafif seyrek yağmur, serpinti
SDD-17351 Çilpek Yaş veya kuru olan ince ağaç parçası
SDD-1/351 Çilte Çuval
SDD-4/1649 Çimmek Yıkanmak
SDD-1/354 Çingil Küçük bakraç
SDD-1/354 Çinke Az, bir parça, bir tutam
-- Çiriş Ayakkabıcılıkta kullanılan bitki
SDD-1/359 Çit Basma, elbiselik kumaş
SDD-1/360 Çitimek Sökükleri dikmek
SDD-1/364 Çoba Omuz, çalgıcıların topladığı parsa
SDD-1/368 Çomça Büyük tahta kepçe
SDD-1/304 Çopur Çiçek bozuğu cilt
SDD-1/370 Çor Dert, keder, hastalık
SDD-1/373 Çotak İki dalın birleştiği yer, ağaç budağı
SDD-4/1651 Çotuk Ağaç veya asma kütüğü
SDD-1/374 Çoturuk Dişleri düzgün olmayan
-- Çöğmek Yere eğilmek
SDD-4/1651 Çöğdürmek Çocukların dairesel işemesi, fışkırtması
SDD-4/1651 Çökelik Yağı alınmış deri peyniri
SDD-1/378 Çölpeşik Becereksiz

#D

Sözlük Kelime Açıklama
-- Dağnemek Bakmak, seyertmek
-- Dalamak Isırmak, saldırmak
-- Dalap Çiftleşmeye hazır dişi hayvan
-- Damdıra Halk ozanlarının çaldığı telli saz
-- Dapduru Dengesiz, acele
TDES/167 Dara Boş kabın tartısı, kendi ağırlığı
SDD-1/403 Daraba Dükkanların dış kepengi
SDD-1/403 Darbız Topraktaki rutubet, ıslaklık
-- Darı Mısır
-- Davar Keçi
SDD-1/406 Davuş Ses, hafif gürültü, hışırtı, telaşlı ortam
SDD-1/410 Deblek Darbuka, ritm saz
-- Deccal Kötü aynat
-- Değnek Sopa, baston
SDD-1/414 Delice Şahin veya Atmaca cinsinden yırtıcı olmyan bir kuş
-- Delişmen Hareketli, cevval
SDD-1/418 Depik Tekme
-- Deşirmek Dilenmek, toplamak
TDES/182 Deşmek Çukur açmak, kazmak
SDD-1/423 Devlip Hububat değirmeni
TDES/183 Devşir Topla, düzenle
SDD-1/425 Dığrak Güzel,düzgün
-- Dıkılmak Girmek, gizlenmek
SDD-1/431 Dışlık Huzur, rahatlık,keyif
-- Dikeç Ağaçtan yapılmış kazık
-- Dingog Baykuş
-- Dinelmek Ayakta durmak, ayağa kalkmak
SDD-1/442 Dinkama Kuru ve etsiz zayıf adam
SDD-1/445 Dirgen Demirden yapılmış iki ucu çatallı sırık
-- Dişlek Dişleri bozuk çirkin insan
SDD-1/449 Divlek Yerli Kavun
SDD-1/452 Doğdaç Bir aylık yeni doğmuş çocuk
-- Dombalak Takla atmak
SDD-1/465 Döllemek Hamile kalmak
SDD-1/469 Döş Göğüs
SDD-1/469 Döşek Yer yatağı
SDD-1/472 Dulda Siper, rüzgarsız kuytu yer
SDD-1/472 Duluk Avurt, yüzün her iki tarafı
-- Dutarga Sinir krizi geçirme
-- Dutma Yanaşma, köle, hizmetçi
SDD-1/477 Dutmaç Erişte ve ev makarnası çorbası
-- Dutmak Yakalamak
TDES-209 Dülger Marangoz,Ağaçkesen veya budayan
SDD-1/477 Dünek Tavuk veya kuşların gecelediği yer
SDD-1/486 Dürüm Pilav, pastırma ve helva gibi yiyeceklerin yufka ekmekle sarılması
TDES/210 Düş Rüya, düşme, yön, doğrultu
SDD-1/486 Düşelge Miras hissesi
SDD-1/487 Düşlük Hayal, olamayacak iş
TDES/212 Düve İki yaşına girmemiş dişi dana
TDES/214 Düzmek Sıraya koymak, ırzına geçmek, düzene koymak, oranlamak

#E

Sözlük Kelime Açıklama
-- Ebabil kuşu Kırlangıç
SDD-2/501 Ebe Nine,baba,anne,annanne
SDD-2/502 Ebelik Ebe gümeci
SDD-2/502 Ebem kuşağı Gökkuşağı
SDD-2/503 Ebire Bakarmısın, yahu !
SDD-2/504 Ece Erkek kardeş
SDD-2/505 Ede Büyük kardeş, ağabey
SDD-2/506 Edik Köylü çizmesi,kaynatılmış mısır veya buğday
SDD-2/508 Efkere Evlerin önüne veya tarlanın bir köşesine etrafı çevrilerek 250M2 ile l dönüm arasında özellikle sebze veya kuru gıda türü yiyeceklerin ekildiği arazi parçası
SDD-2/510 Eğeşmek İddalaşmak, inatlaşmak
TDES/219 Eğirmek İpi çevirmek, ipi yumak haline getirmek veya döndürerek sarıp bükmek
-- Eğleşmek Beklemek, durmak veya vakit geçirmek
SDD-2/516 Eke Kurnaz, açıkgöz, görgülü
SDD-2/517 Ekece Kabadayı tavırlı, efe
SDD-2/520 Elbeyi Vali, mıntıka kumandanı
TDES/227 Elçi İşçi başı, posta başı, aracı
-- Elefesiz Hayırsız, bereketsiz
-- Ellengeç Yengeç
SDD-2/520 Elbiz Örümcek, örümcek ağı
SDD-2/525 Ellik Ekin biçenlerin sol eline taktıkları tahtadan yapılmış eldiven
SDD-2/526 Eloca Çulluk kuşu
SDD-4/1656 Elöpen Kertenkele
-- Emmi Amca
SDD-2/530 Emlik Henüz süt emen yavru
SDD-2/532 Encek Kedi veya köpek yavrusu
SDD-2/536 Engebe Yokuş aşağı, bayır aşağı
SDD-2/538 Engin Alçak yer
-- Enik Köpek yavrusu
SDD-2/539 Enkili En evvel, ilk defa, öncelikle
SDD-2/540 Enser Demir çivi, mıh
SDD-4/1657 Erinmek Üşenmek
-- Esah Doğru, gerçek
SDD-5/18 Esik Giriş kapısınınönündeki çukur, çökmüş yer
SDD-2/550 Esinti Hafif rüzgar
-- Eşgi Ekşi
TDES/246 Eşkere Açık, belli, aşikar
-- Eşkin Atların tatlı ve hızlı yürüyüşü
TDES/247 Eşmek Kazmak, çukur açmak
TDES/250 Evermek Evlendirmek
SDD-2/558 Evgin Sabırsız, aceleci
SDD-21/560 Evlek Bir dönümün 4 te biri kadar arazi
SDD-4/658 Evmek Acele etmek
SDD-2/560 Evraç Saç üstünde yufkayı çevirmeye yarayan ağaç aygıt
SDD-2/560 Evran Ejderha büyük yılan
SDD-2/562 Evsin Çalıdan yapımış arıcı gümesi, külübesi

#F

Sözlük Kelime Açıklama
TDES/256 Fak Kapan, tuzak
-- Felhan Yeni sürülmüş dinlenmekte olan tarla
-- Fellah Arap soyundan gelen çiftçilere verilen ad
SDD-2/573 Ferik Genç, taze
SDD-2/1659 Fışgın Dalda beliren filiz
TDES/263 Fışkı At ve eşek pisliği
SDD-2/582 Finiz Kurnaz, şeytan
SDD-2/583 Firez Biçilmiş tarlada kalan hububat sapları
SDD-2/583 Firik Yemek için eteşte çok hafifçe ütülenen taze hububat
TDES/266 Fol Topaç, tavuğun yumurtladığı yer
TDES/266 Folluk Tavukların , kuşların yumurtladığı sepet,ve yer.
SDD-2/586 Fos Boş, kof

#G

Sözlük Kelime Açıklama
- Gada Kötülük, günah
- Gağarcık Zakkum
SDD-2/593 Ganırtmak Yamultmak, çıkarmaya çalışmak
- Gapçık Yeşil ve taze ağaç dallarından çıkarılan kabuk
- Garaltı Alaca gölge, hafif sisli görüntü
SDD-4/1661 Garçaşmak Gürültü yapmak
- Garsanbaç Buz veya kar helvası
- Gasafet Tasa, sıkıntı, hüzün
- Gasar Harmandan sonraya kalan süprüntü
- Gasıl Başağa geçmemiş taze yeşil buğday veya arpa
- Gavat Pezevenk
- Gavlak Kel, saçları dökülmüş
- Gavsara Kamıştan yapılmış sepet
- Gayri Artık, başka, bundan böyle
- Gaytan Pamuktan yapılmış ip
SDD-2/605 Geliç Ayrık cinsinden kökü derinlerde olan zehirli bir ot
- Gelinçi Düğün alayı
SDD-2/608 Geliş Defa, tekrar
SDD-2/608 Gem Döven, Hayvanların ağızlarına takılan demir
- Gene Tekrar, yeniden
SDD-2/612 Ger Meyvelerin, özellikle narın lekesi
SDD-2/1660 Geritmek Kurumlu yürümek
- Gerneşmek Gerinmek, esnemek
SDD-2/619 Gever Bostan veya bahçeleri sulamak için açılan suyolu, ark
TDEST/280 Geviş Memeli hayvanların yattığı yerden aldığı besinleri yeniden ağzına getirerek çiğnemesi
- Gıbla Kıble, güney
SDD-2/626 Gıcı Tütün ve küçük boylu sebzelerin tohumu
SDD-2/626 Gıcık Seciyesiz, güvenilmez kişi
-- Gındıra Saza benzeyen zararlı ot
-- Gındırmak Kapıyı hafif aralık kalacak şekilde kapatmak
SDD-2/631 Gıngırıç Tahtaravalli
-- Gınnap Kenevirden yapılan ip
-- Gıntıma Ufacak, küçücük, çok az
-- Gıraç Çorak, verimsiz toprak
SDD-4/1661 Gısga Tohumluk küçük soğan, arpacık
-- Gızırganmak Söylenmek, huzursuz olmak
SDD-2/635 Gicimek Uyuz, kaşıntı
SDD-2/636 Gicişmek Kaşınmak
-- Gidişme Kaşınma
-- Girgeç Sokulgan, gözü pek, işini bilen, uyanık
SDD-2/638 Girobolu Bal mumu
SDD-2/640 Gişi Koca, eş, bey
-- Goğ Yeşil
SDD-2/643 Goğumsu Yanık bez kokusu
-- Goncoloz Hortlak
SDD-2/643 Gocunmak Alınmak, huylanmak
-- Gondura Ayakkabı
-- Gonurlu Kibirli, gururlu
-- Goruk Ham
SDD-2/646 Göbelek Yenilebilen mantar
SDD-2/646 Göbek Harmanın ortası
SDD-'/652 Göğünmek Hararet nedeniyle kumaşın renginin atması
SDD-2/655 Gölek Tarlayı sulamak için su biriktirilen, küçük göl
SDD-4/1661 Gömeç Ebe Gömeci
SDD-2/660 Gönenmek Mal sahibi olmak
-- Görükmek Görünmek
SDD-2/664 Görümlük Delikanlıların nişanlılarına ilk verdikleri ziynet eşyası
SDD-2/666 Gövermek Vücutta yeşillik peyda olması
SDD-2/666 Göverti Salata, soğan ve yeşil sebzelere verilen isim.
SDD-2/670 Gözdağı Tehdit, korkutma.
SDD-2676 Gunnamak Doğurmak
-- Gurk Kuluçkaya yatan tavuk
-- Guşluk Sabahla öğle vaktinin arası
TDES/300 Güğüm İbrik, su kabı, küçük tencere
SDD-2/686 Günburnu Güneşin doğarken veya batarken görünen ufak parçası
-- Gümbül Susamı kökünden çektikten sonra, kurutmak için bağların bir araya getirilerek bağlandıktan sonra 8-10 bağın bir arada yine dik olarak bir araya getirilmesi

#H

Sözlük Kelime Açıklama
-- Hadiya Gelsene ,Nerdesin, Buraya gel
-- Halabı Yeşil renkli bir cinc incir
TDES/312 Ham Olgunlaşmamış, pişmemiş, çiğ
-- Hamaylı Göğüste taşınan küçük kuran-ı kerim veya dua
-- Hambelis Mersin ağacının meyvası ,beyaz murt
-- Hamıt Atların koşumlarının bağlandığı boyunduruk
-- Hamlama Hayvanların buğday ve arpayı çok yiyerek hastalanması
-- Hamsalak Tecrübesiz,acemi, kendisizlik
SDD-2/702 Hapahap Karşıkarşıya, yüzyüze
SDD-2/702 Hapap Takunya, nalın
SDD-2/703 Hapan Kuş tuzağı
SDD-4/1663 Haral Kıldan yapılmış büyük çuval
-- Harnup Keçiboynuzu meyvesi
SDD-2/707 Hartlap Koca yemiş
SDD-2/712 Hayıt Okaliptüse benzer, Çiçeği kırmızı zeytin yaprağını andıran ve dallarından sepet yapılan çalı, kelebek çalısı
-- Hayma Çardak
SDD-2/713 He Evet Anlamına bir ifade
-- Hecin Deve
SDD-2/714 Hedik Örme Terlik, Ayrıca buğday ve mısırın kaynatılarak yenilen diş buğdayı
SDD-2/714 Hefkere Evlerin önünde sebze yetiştirilen bir kaç evleklik toprak parçası
SDD-2/7l6 Helgin Kuplu büyük bakır leğen
SDD-2/716 Helik Duvar örerken büyük taşların arasına konulan ufak taş parçaları
SDD-2717 Helke Saç veya bakır kova
-- Hemi Olur mu, tamam mı manasına söylenir
-- Hepisin Tamamı, toplamı
SDD-2/719 Hepten Kamilen, Büsbütün, tamamiyle
SDD-2/724 Heye Evet anlamında bir ifade
SDD-2/725 Heyle Nasıl, ne surette, ne türlü, ne şekilde
-- Hezen Kalın direk
SDD-2/725 Hezlemek Gözetlemek, izlemek
SDD-2/727 Hıllangaç Tahtıravalli
TDES/325 Hısım Akraba,Kan yakınlığı, soydaşlık
SDD-2/733 Hışva Açılmış pamuk kozasının çöpü
SDD-2735 Him Çalılık ve dikenlik yer, çalılardan yapılan çit
-- Hindik Hemen, şimdi, anında
SDD-4/1667 Hoplamak Sıçramak, atlamak
-- Horanta Aile efradının tamamı
SDD-2/752 Hölütmek Bir şeyi su ile nemlendirmek, ıslatmak
SDD-756 Höyük Yapay tepe, toprak yığın
-- Höyürmek Bağırmak, haykırmak
SDD-2/756 Hu Kamış veya ottan yapılan bağ, bahçe kulübesi

#I

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-2/762 Iğranmak Sallanmak, nazlı yürümek
SDD-2/767 Ilıman Mutedil, yumuşak hava
-- Irağ Uzak
SDD-2/772 Iramak Uzaklaşmak
TDES/333 Irgat İşçi, rençber, tarla işçisi
-- Ismarıç Sipariş, hediye isteme
SDD-2/776 Istapan Yaban teresi
SDD-2/776 Işgın Taze, bir yıllık ağaç filizi veya sürgünü
-- Iz Çok az

#İ

Sözlük Kelime Açıklama
TDES/336 İane Yardım, eksik giderme
-- İbili Tarla kuşu
-- İğdiş Hadım, üreme organları alınmış hayvan
SDD-2/784 İkircik İki anlama da gelebilen söz
-- İkidemirli İki ağızlı (bıçaklı) saban
TDES/341 İkrar Açıklama, izahat, sürekli olma,
-- İlağan Leğen
-- İlenger Yayvan bakır kap
TDES/345 İlişmek Yanına oturmak, tutturma, bitiştirme
SDD-2/789 İllengeç Yengeç
-- İnne İğne
-- İntil Perişan, çok zorda
SDD-2/795 İrişgin Et sucuğu
SDD-4/798 İspit Araba tekerleğinin parmakları
-- İşgillenmek Kuşkulanmak, tahmin etmek
SDD-4/1669 İşmar Kaş göz işareti
TDES/355 İt Köpek
SDD-2/800 İtâ Pamuktan yapılmış hamur çuvalı ve örtüsü
SDD-4/1669 İtdirseği Göz kapağında çıkan arpacık
SDD-2/801 İteği Buğday ve saire kurutmak için yünden yapılmış tüysüz battaniye
SDD-2/802 İvez Sivrisinek

#K

Sözlük Kelime Açıklama
-- Kabkacak Mutfak eşyaşının tamamı
-- Kahke Yağlı halka veya çörek, Ramazan çöreği.
SDD-2/818 Kalıç Orak
SDD-2/818 Kalınlık Başlık bedeli, evlenecek erkeğin kız tarafına verdiği para ve eşya,
SDD-2/822 Kamga Yonga, talaş- ağaç kırıntısı
SDD-2/824 Kandak Su birikintisi, yarık
SDD-4/1676 Kangala Gelincik çiçeği
SDD-2/826 Kangıldak Çok zayıf, bir deri bir kemik kalmış kişi
SDD-2/828 Kapçık Bitkilerin (Özellikle dut ağacı taze dallarının) soyulan ince kabukları
SDD-2/830 Kapsalık İki bahçeyi ayıran duvarı aşmak için, iki bahçeye de konan ağaçtan yapılmış her iki tarafta da bulunan bahçe kapısı veya geçidi.
-- Karağı Ağaç dallarındaki meyvaları almaya yarayan çatallı çubuk
SDD-2/834 Karakılçık Uzun siyah kılçıkları bulunan yerli türü buğday
-- Karamuk Zararlı ve zehirli bir akdeniz bitki türü
SDD-4/1679 Karanmak Halinden şikayet etmek,
SDD-2/842 Karsambaç Kırılmış buzun içerisine şerbet konularak yapılan şurup
SDD-4/1681 Kasıl Hayvanlara yeşil iken yedirilen arpa
SDD-2/844 Kastal Çeşme, pınar
SDD-4/1682 Katık Ayran, yoğurt
SDD-2/848 Katmer Pişirilmiş yağlı yufka
-- Katremis Büyük cam fanus veya kavanoz
TDES/386 Kav Çakmak taşının sürtünmesi ile ateş alan çam ağacında oluşan mantar
SDD-2/851 Kavlak Köse, tüysüz
-- Kavsara Kamıştan örülmüş büyük sepet
SDD-2/853 Kavurga Kavrulmuş mısır veya buğday
SDD-2/857 Kaymak İstif yapmak, düzenli ve dengeli olarak şömineye yakacak odun koymak
-- Kayme Para
SDD-2/858 Kaypak Sözünde durmaz, dönek, parlık renkli
TDES/391 Kaytan Pamuktan yapılmış ip, sici, urgan
SDD-2/861 Kazan Tencere
SDD-2/864 Kedik Çocuk ayakkabısı
SDD-2/866 Kekeç Kekeme
SDD-2/866 Kekmek Kuş gagası
SDD-2/867 Kekmük Tavuk gagası
-- Kelam Söz
-- Kele Uyarı, ikaz ifade eder
TDES/395 Kelek Ham kavun veya karpuz
SDD-2/868 Keleme Nadas, sürülmemiş tarla
SDD-2/869 Keleş Endamlı, şık, zarif
SDD-2/869 Kelep Kangal şeklinde büyük
SDD-2/871 Keli Düz arazi içinde taşlı tümsek yer
SDD-4/1686 Kelli Sonra, gayri, artık, bundan böyle
SDD-2/872 Kelpen Kadınların süs olarak kol üstüne koydukları kumaş parçası
TDES/396 Kem Kötü, eksik, bozuk
SDD-2/874 Kemçik Ağzı çukur ve içeri çökmüş gibi görünen
SDD-2/875 Kempmek Çökmek, devrilmek
TDES/397 Kendir Kenevirden yapılmış ip
TDES/398 Kene Asalak, at sineği
SDD-2/876 Kenger Eşek dikeni
-- Kenneha İnatlaşmak, terslik yapmak
SDD-2/877 Kepenek Devecilerin veya çobanların giydikleri yünden yapma kolsuz kaba yağmurluk
SDD-2878 Kepez Gelin duvağı
SDD-2/880 Kepkebi İri başlı ufak demir çiviler
SDD-2/881 Kepmek Kaymak, düşmek
TDES/400 Kerevet Divan, oturma yeri
SDD-2/882 Kerezlenmek Horozlanmak, kendini beğenmek
-- Kerkinmek Cinsi temas halinde iken yapılan vücud hareketi
SDD-4/1688 Kernip Kurumuş su kabağından oyulan su kabı
-- Kerpmek Uçmak, çökmek, yıkılmak
SDD-4/1688 Kerte Derece, sınır
SDD-4/1688 Kertilmek Çentik açmak
SDD-4/1688 Kertiş Kertenkele
-- Kesân Dana Burnu
SDD-2/887 Keskenmek Elini kaldırarak, vuracakmış gibi yaparak tehditkar bir vaziyet almak
-- Kesmik İri saman taneleri
SDD-2/888 Kesmük Harmanda iyice dövülmeyip iri kalan sap
-- Keşke Ne yazıkki, ne olurdu
-- Keşkere Tahtarevana benzeyen yük taşıma aracı
-- Kezek Sürülmüş tarladaki iri toprak parçaları
SDD-2/899 Kılavlamak Bilemek, keskinleştirmek
SDD-2/906 Kındıra Çayır şeklinde yapraklarının kenarı keskin bir ot
-- Kırklı Loğusa (yeni doğurmuş hamile kadın) bir hanımın ilk kırk günlük dönemi
SDD-2/923 Kısık İki dağ veya tepenin arasındaki dar geçit
SDD-2/923 Kıska Arpacık soğanı
SDD-2/942 Kirmen Yünü elde kıvırarak ip haline getiren aygıt
SDD-2/943 Kirtik Kullanılmaktan dolayı ufalan ve incelmiş sabun parçası
TDES/418 Kirve Sünnet olan çocuğu tutan kişi
SDD-2/961 Koska Kabadayı
-- Koz Ceviz
-- Köçek Dansöz
SDD-2/973 Kömbe Külde veya saç üzerinde mayasız, peynirli veya etli börek
SDD-2/973 Kömeç Ebe gümeci
SDD-2/1697 Könçek Don
SDD-2/976 Köpürköz Korlu ateşle dolu mangal
SDD-2/976 Körduman Çok sisli veya puslu hava
SDD-2/977 Körez Sigara izmariti
TDES/438 Köseği Bir ucu yanıp kararmış odun parçası
-- Köstü Köstebek
SDD-4/1697 Köşker Eskici, dikici, yemenici
TDES/440 Kötek Dayak, hırpalamak, vurmak
SDD-2/983 Köten Pulluk
-- Köynek Fanila, iç Gömlek
SDD-2/984 Köz Kor ateş
-- Kral Akasya
SDD-2/992 Kurlamak Yavrulamak, doğurmak
SDD-2/994 Kurakçı Kurnaz adam, tedbirli
SDD-2/995 Kurdalamak Karıştırmak, kurcalamak
SDD-2/996 Kurk Kuluçka, tavuk
SDD-2/996 Kurmut Yaban armudu
TDES/452 Kuşluk Kuşların ilk uyandığı sabah ile öğle vakti arasındaki zaman
SDD-2/1003 Küf Çocuk başlığı
-- Küffar Ecnebi ülkeler
-- Küheylan Cins Arap atı
TDES/456 Külek Tahıl ölçmeye yarayan iki teneke hacimli ölçek
SDD-2/1005 Küllük Sigara tablası
SDD-2/1008 Kümül Demet halinde kurutulup taneleri alınan susam kökü demeti
SDD-2/1008 Küncü Susam tanesi
-- Künefe Taze Peynirle yapılan kadayıf tatlısı
-- Küpeli Büyük iki kulplu tencere
SDD-2/1012 Kürdük Ceket Kollu mintan ,Palto
SDD-2-/1013 Kürelemek İtmek, yuvarlanmak
SDD-4/1700 Kürrük Eşşek Yuvası
SDD-4/1700 Küsülü Dargın, kırgın
SDD-4/1700 Küskü Ucu sivri kazık (Ağaç)
SDD-2/1017 Kütlü Çiğidi (Çekirdeği) çıkarılmış pamuk

#L

Sözlük Kelime Açıklama
-- Lemermek Sulamak, nemlemek
-- Lenger Kalaysız bakır sahan
-- Leylim Limon
SDD-3/1030 Lığlamak Yavaşça ve keyifli bir şekilde
-- Libiye Taze fasulyeden yapılan bir yemeğin adı
SDD-3/ 1030 Loda Yığın ,Öbek
-- Loğ Silindir.
-- Loğlamak Üzerinden silindir geçirmek, ezmek
-- Loğusa Doğum yapmış kadın
SDD-3/1031 Lök Yük devesi
SDD-3/1031 Lüpçü Bedavacı, rüşvet yiğen, başkasının sırtından geçinen

#M

Sözlük Kelime Açıklama
-- Mağsıs Bilhassa, özellikle
TDES/470 Mah Al işte bak
-- Mahana Sebeb, bahane
SDD-3/1033 Malak Hayvan Yavrusu(Ayı, domuz gibi)
SDD-3/1034 Malama Taneleri ayrılmamış, samanla karışık harmandaki hububat
SDD-3/1034 Malamat Rezillik, ayıplama, zor duruma düşmek, rüsva olmak
-- Malata Yeşil mercimek çorbası
-- Malıhulla Hayal, tasarı, düşünce, plan
SDD-3/1038 Manık Kedi Yavrusu
SDD-3/1038 Mank Ahmak, sersem
-- Martaval Boş laf, Palavra
SDD-3/1041 Masması Sersem, Ağır, durgun kimse, alık
-- Maştala Sebze fidelerinin hepsine birden söylenen söz
-- Mavzer Kırıkkale piyade tüfeği
SDD-3/1043 Maya Cins, dişi deve
-- Mayasıl Basur
SDD-3/1043 Mayıs Taze inek pisliği
SDD-3/1045 Mazman Dört yaşına girmiş yaşlı keçi
-- Melefe Yorgan astar, nevresim
SDD-3/1051 Melengiç Çitlenbik
-- Mencilis Topluluk, meclis
-- Menent Benzer, akranı, yaşıtı
SDD-3/1051 Meneviş Çitlenbik
TDES/481 Meret Üzüntü veya sıkıntı veren insan veya işler
-- Meşefe Kadın baş örtüsü
-- Meymenetsiz Suratsız, aksi,ters
SDD-3/1058 Mıdık Dalkavuk, riyakar, yaltakçı
TDES/484 Mıh Çivi
-- Mılkıç Fazla olgunlaşmış meyva
-- Mirabalu Siyah mum, arı pisliği
SDD-3/1066 Mitil Yüzsüz yorgan, miner, şilte
-- Meddah Yeşil hastalıklı portakal
-- Motuk Yeşil ve hastalıklı domates
-- Mozzak Olgunlaşmamış, ham incir
-- Muhanat Namert, kötü, hayırsız, huysuz
TDES/487 Murdar Kirli, haram, kokmuş, pis
SDD-3/1072 Murt Mersin ağacının meyvesi
-- Muska Dini yönden okunduğu ve faydalı olduğu söylenen üçgen biçimli safsata ve düzmece kağıt veya bez parçası
-- Muştu Müjde, iyi haber
-- Muzır Zararlı, sakıncalı
SDD-3/1075 Müs Erik, zerdali ve incir gibi meyvelerin uçlarından çıkan tatlı zamk

#N

Sözlük Kelime Açıklama
TDES-450 Naçar Çaresiz, umutsuz, onulmaz
-- Nadar Kaç tane, ne kadar
SDD-3/1076 Namazlağ Seccade
-- Narh Fiat , bedel
SDD-3/107 Natır Ağaçların dallarına yapılan destek sopalar
-- Naylon Römork, plastik malzeme
-- Nefis İstek, arzu
-- Nencağız Çok az, birazcık, ufacık
SDD-3/1077 Nene Büyükanne, ebe, nine
-- Neşal Ne şekilde nasıl
-- Nifak İkiyüzlülük, kötülük

#O

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-4/1700 Ocaklık Baca
TDES-500 Oğlak Keçi yavrusu(Yeni doğan yavru)
-- Oğsüz Garip, kimsesiz, öksüz, yetim
-- Oğulluk Üvey evlat
SDD-3/1087 Okuntu Düğün mevlit V.S. gibi cemiyetleriçin gönderilen davetiye
SDD-3/1086 Oklaa Oklava
SDD-3/1089 Oma Kalça kemiği
SDD-3/109 Onarmak Tamiretmek, düzeltmek
-- Oncağız Az, o kadarcık
SDD-3/109 Oturak Tahtadan yapılmış arkasız kısa iskemle
TDES/519 Oynaş Yasak ilişki kurulan insan, şevişilen kimse

#Ö

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-31100 Öcü Umacı, cin, peri
-- Ödlek Korkak, ürkek
SDD-3/1102 Öfelemek Bir şeyi avuç içinde ezmek
SDD-3/1110 Öndüç Borç, ödünç veme
-- Örk Hayvanların çayırda bağlandığı ip
-- Örme Keçi kılından örülerek yapılan urgan veya halat
SDD-3/1116 Örtme Sofa, geniş ve uzun saçak
SDD-3/1120 Öteğan Dün, geçen gün
SDD-3/1120 Ötlük İncir kuşu
SDD-3/1121 Ötürük İshal, amel, barsak boşalması

#P

Sözlük Kelime Açıklama
TDES/545 Palan At eğerlemeye yarayan kemer
-- Palıt Meşe palamutu
-- Pabıç Terlik
SDD-3/1134 Partı İşkembe
SDD-3/1137 Patlangaç İncir ağacının taze sürgününden yapılmış oyuncak tabanca
SDD-3/1138 Pavlamak Çakal, köpek, it gibi hayvanların havlaması, ürmesi
SDD-3/1140 Peh Aferin, maşallah, ne güzel
SDD-3/1140 Pelil Aptal, sersem
TDES/553 Peksimet Sert ve Kuru ekmek
-- Pelenbüs Beyaz çiçekli ağaç tipinde süs bitkisi
-- Pendir Peynir
SDD-3/1144 Perk Katı sağlam berk
TDES/555 Peşkir Havlu
TDES/557 Pırnal Yeşil, meşe, harnıp
-- Pırtı Döşek, Yorgan, minder yüzü
SSD-3/1151 Pırtlamak Sıyrılmak kaymak
-- Pıslanpapır Saklanbaç oyunu
SDD-3/1151 Pısmak Sinmek ,korkudan saklanmak, büzülmek
SDD-3/1153 Pinek Güme
SDD_3/1154 Piknik Kümes
SDD-3/1162 Potuk Deve Yavrusu
SDD-3/1163 Pöçük Kuyruk sokumu
SDD-3/1164 Pörtlemek Gözleri dışarı fırlamak
-- Puhara Baca şömine barbökü
-- Pus Kötü hava duman
-- Pürçelek Mısır koçanını püskülü
SDD-3/1173 Püren İnce ince yağan kar veyav yağmur
SDD-3/1173 Pürtlek Fırlamış, sıçramış, deşilmiş
SDD-3/1174 Püsen İnce ince yağan kar veya yağmur
SDD-3/1175 Püsük Kedi

#R

Sözlük Kelime Açıklama
-- Rahvan Tırıs, atların hızlı ve tempolu gitmesi
-- Rayiha Güzel koku
TDSE/565 Rençper İşçi, ırgat, tarım işçisi

#S

Sözlük Kelime Açıklama
-- Saap Sahip
SDD-3/1177 Sâğ Şap
TDES/571 Sağdıç, Düğünde damadın koruyucusu ve yardımcısı
-- Sağantası Büyük su tası
-- Sahar Herhalde, öyle, zannederim
TDES/573 Sahi İkaz, uyarma, öylemi, doğru, gerçek, sağlıklı anlamında
TDES/574 Sakar Beceriksiz, kaygı ve üzüntü veren, bir at türünün adı
SDD-3/1181 Sakızlık Çitlenbik ağacı
-- Sakırga At sineği, kene
-- Sakna Yeşil hububat tanesi, buğday başağı, susamın sıralı dış kabuğu
SDD-3/1184 Sallangaç Salıncak
-- Sallapati Düzensiz, kendine hakim değil, dağınık
SDD-3/1185 Salma Biçilmiş ağaç parçası, kiriş
SDD-3/1191 Sarat Büyük delikli kalbur
-- Sarmaçiğ Kısır
-- Sasımış Kokmuş, bozulmuş
SDD-3/1194 Savan Pamuk ipliğinden kilim, yaygı, çul
SDD-3/1195 Savsaklamak Boşlamak, bir işi ağırdan almak, oyalamak, geciktirmek
-- Sefil Çok kötü şartlarda yaşayan
SDD-4/1702 Seğmen Gelin alayı
-- Sehim Parça, hisse, bölüm
-- Sehirlemek Baklagillerin sulu bir tas içinde taşlarından arındırılması
SDD-3/1200 Seki Kapı önü, set, eşik
SDD-3/1201 Seklem Noksan ve yarım doldurulmuş çuval
TDES/591 Sele Yufka ekmeğin depolandığı geniş ve oval kamıştan örülmüş sepet, yayvan sepet
SDD-3/1242 Somurgaç Sulu meyveleri sıkarak emmek
SDD-3/1244 Sosur Surat asan, çatık
SSD-3/1245 Soyka Ölünün sırtından çıkarılan eşya
TDES/608 Söğürme Sebzelerin doğrudan ateş üzerinde pişirilmesi, haşlanması
SDD-4/1702 Söbe Beyzi, yassı, yumurta biçimi
SDD-3/1247 Söbük İbrik tulum gibi şeylerin sivri çıkı yeri
-- Söhür Sahur, oruç tutmak için kalkılan vakit
SDD-3/1249 Sökün Birdenbire gelen, aniden gelen
SDD-3/1250 Sömelek Çocuk kundağı
SDD-3/1257 Susak Su kabağından oyulmuş maşrapa, kernip
-- Süllüm Taze gömeçten yapılan yemek
TDES/614 Sülük Salyangoz, sümüklü böcek
SDD-3/1260 Sümdük Açgözlü,arsız, pisboğaz
SDD-3/1262 Sümsürmek Burnunu temizlemek, sümkürmek
SDD-3/1262 Sümsürüklü Durmadan burnunu çeken, nezleli
-- Sündürmek Uzatmak ileri hamle yapmak
SDD-3/1263 Sünmek Uzanmak yaylanmak
TDES/618 Sütleğen Beyaz bir sütü olan yakıcı bir bitki
SDD-3/1703 Süsmek Hayvanların telaşlaması, kavgası
SDD-3/ 1269 Süzek Süzgeç

#Ş

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-3/1270 Şaba Düğünlerde karşılamada davulculara verilen para, parsa
-- Şahbaz İşinini bilen, hünerli, hareketli
SDD-3/1272 Şalak İçi geçmiş, kavun karpuz
-- Şakşakı Bunamış, kocamış
-- Şaplak Tokat, sille
-- Şarba Saplı su kapı
SDD-3/127 Şavur İyi ün, öğmek, methetmek
-- Şebek Maymun
SDD-3/127 Şekere Çiftçinin 6 ay müddetle tuttuğu amele için ektiği küçük tarla
SDD-3/1279 Şelek Sırtta götürülen yük, odun
-- Şemeden Yabani kavun
SDD-3/128 Şıkıl Zayıf ince ve uzun
-- Şırfıntı Kötü kadın
-- Şına At arabası, talika tekerleğinin demiri
SDD-3/128 Şif Pamuğu alınmış boş koza
SDD-3/128 Şifan Yulaf
-- Şife Mevsimin ilk kez yenilen turfanda sebze veya meyvesi için söylenir.
SDD-3/1288 Şiflemek Pamuğu ele kozasından ayırmak
TDES/628 Şilte İnce minder, küçük çuval, kırıntılardan yapılan yatak.
SDD-3/1289 Şimşek Sivil uçlu ağaç parçası, kazık
SDD-3/1290 Şimşirtmek Sivriltmek
SDD-3/1290 Şinnimek Şımarık, yaramazlık eden
SDD-3/1291 Şipidik Ökçesiz hafif ayakkabı, terlik
-- Şirnik Şımarık terbiyesiz
SDD-3/1294 Şivşirtmek Kışkırtmak teşvik
SDD-3/1295 Şor Söz, laf, lakırdı

#T

Sözlük Kelime Açıklama
-- Taft Büyük kerevet, hayma, çardak
SDD-3/1299 Tahıl Hububat
SDD-31300 Tahra Demir saplı satır, nacak
TDES/635 Takat Güç, derman, dinlenme, dayanma
SDD-4 Takılatmak Ateş etmek
SDD-31308 Taman Hani, hani ya
SDD-3/1311 Tap Boybos ,fırsat, münasebet, uygunluk
SDD-3/1311 Tapan Sürüp tahıl ektikten sonra tarlayı düzeltmek üzere kullanılan yassı tahta sürgü
SDD-31313 Taplı Muafık, mutabık
SDD-31314 Tapşınmak Çalınan havaya bir kaç kişinin iştirakiyle alkışlamak
-- Tarpadan Aniden, habersiz, gizlice
SDD-3/1321 Taşkalacı Alaycı, şakacı
-- Tavlı Semiz, besili
SDD-4/1705 Teberik Hediye, armağan, andaç
SDD-3/1329 Tedirgin Rahatsız
TDES/650 Teke Yetişkin erkek keçi
-- Teken-tüke Böğürtlenin y6eşilken yenilen filizi
SDD-3/1334 Teleme Ağız veya taze keçi sütü üzerine, incirden veya yaprağından çıkan beyaz sütü damlatmak suretiyle yapılan süt kestirmesi
SDD-3/1335 Telis Seyrek dokulu keten, kendir çuvalı
-- Teltik Tetik ,silahın ateşleme pimi
-- Temra Yaranın üstündeki kabuk
-- Tene Tek bir adet
SDD-3/1339 Teneleme Hayvanın arpa veya buğdayı çok yiyerek, üzerine su içip, rahatsız olması, hastalanması
-- Terevi Teravih namazı
SDD-3/1346 Terlik Beyaz patiskadan yapılmış veya yünden örülmüş takke.
SDD-3/1347 Teselleme Atalar sözü, vecizeler
SDD-3/1347 Teş Büyük çamaşır leğeni, koca kazan
SDD-3/1352 Tezek Hayvanların kurumuş veya kurutulmuş, tersi, boku
SDD-3/1354 Tıh Üzüm veya nar tanesi
SDD-3/1355 Tınaz Alay, istihza, eğlenmek
SDD-3/1357 Tırık Dikenli akdeniz maki çalısı
SDD-3/1358 Tırıs Atın dört nal ile rahvan arası hızlı yürüyüşü
SDD-3/1360 Tırlık Pamuk ipiği
SDD-3/1360 Tırşık Yaban pancarının un ve ayranla ekşiltirerek yapılmış çorbası
SDD-3/1362 Tibili Kepezli tarla kuşu
SDD-3/1363 Tikeç Çit (ağıl) kazığı
-- Tirke Kötü ,lanetli, soyka
SDD-3/1370 Tiyek Asma dalı, bağ kütüğü
SDD-3/1371 Toğga Ayranlı ve taneli yayla çorbası
SDD-3/1372 Tokaç Islak çamaşırları dövmeye yarayan ucu yassı, uzun saplı ağaç aygıt
-- Tokalı Geline takılan altın
SDD-3/1372 Toklu Altı aylıktan bir yaşına kadar erkek kuzu
SDD-3/1381 Topak Yuvarlak
SDD-3/1384 Toraşan Ergenlik çağında olan erkek çocuk(12-13 yaşlarında)
SDD-3/1382 Tömtömü Zor ve güçlükle yürüyen ihtiyar
-- Töreme Tarlalarda çıkan yabani ve zararlı ot
SDD-3/1390 Tökezimek Ayağı bir şeye takılıp sendelemek, düşer gibi olmak
SDD-3/1393 Töremek Meydana gelmek, çoğalmak
-- Tuh Hayıflanmak
SDD-3/1395 Tuluk Hayvan derisinden yapılan ve peynir doldurulan deriden torba
-- Tuman Uzun don, külot
SDD-3/1397 Tummak Suya dalmak, batmak, yıkanmak
TDES/671 Turaç Sülün veya keklik cinsi bir kuş
-- Tusbağ Kaplumbağa
SDD-3/1401 Tutma Bir yıl içinde tutulan hizmetçi çiftlik yanaşması
SDD-3/1401 Tutmaç Gayet küçük ve dörtköşe veya erişte gibi uzunca kesilmiş hamurlardan yapılan yoğurtlu mercimekli çorba
SDD-3/1402 Tuturuk Çok ekşi
-- Tuvalak Yuvarlak, elips şeklinde olan
SDD-3/1404 Tüh Pişmanlık teessür ifade eder
SDD-3/1404 Tülek Kurnaz Açıkgöz hilekar
SDD-3/1406 Tüm Tamam, hepsi, bütün toptan
SDD-3/1410 Tüymek Koşmak, kaçmak, görünmeden kaybolmak

#U

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-3/1414 Uğrun Gizli, habersiz
SDD-3/1414 Uğrunmak Kendinden geçmek, süzülmek
SDD-3/1416 Ulamak Eklemek, ilave etmek
SDD-3/1417 Ulmak Çürümek,
SDD-3/1417 Uluk Çürümüş
TDES/687 Umma Umut etme, bekleme, isteme,eğilim duyma,dileme
TDES/689 Urba Giysi, entari
-- Urruk Arı kuşu
-- Urubla Çeyrek teneke haçmindeki ölçü
-- Ustun Çatıda enine konulan,diğer ağaçların ona bağlanmasını
-- Uyluk Kalça ile diz arasında kalan bacak bölümü
SDD-3/1425 Uz Yavaş, usta, zeki, arif

#Ü

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-4/1707 Üce Yüksek tepe
SDD-3/1427 Üç demirli Üç ağızlı bıçaklı saban
SDD-3/1427 Üçgül Yabani yonca
SDD-4/1707 Üfelemek Parçalamak, bölmek, uğuşturmak
SDD-3/1429 Ülefesiz Kılıksız, kıyafetsiz, beceriksiz
SDD-3/1429 Üleş Paylaşmak ,leş
SDD-3/1431 Ülüş Hayır payı, komşu hakkı
SDD-4/1708 Ün Şan, şöhret, iyi anılmak
SDD-3/1432 Ünlemek Çağırmak, Seslenmek, bağırmak
SDD-3/1435 Ürmek Köpek havlaması
SDD-3/1435 Ürtmek Soğanın sürgünü, filizi, erkeği, cücüğü
SDD-3/1435 Ürün Tarladaki mahsul
TDES/703 Üşengeç Uyuşuk, tenbel, çalışmaktan kaçınan
TDES/703 Üşenmek Zorlanmak, erinmek, tedirginlik
SDD-3/1439 Ütmek Koyun ve keçi gibi hayvanların baş ve ayaklarındaki tüylerin ateşte yakılması, oyunda kazanmak
-- Üveyik Dağ güvercini
SDD-4/1708 Üvez Sivrisinek, yabani alıç
-- Üzengilik Geline, erkek evine girerken verilen hediye

#V

Sözlük Kelime Açıklama
-- Velense Portakal çeşidi
-- Velesbit Bisiklet
-- Velet Yaramaz çocuk
SDD-3/1445 Verep Yamaç, eğri
TDES/710 Vesile Sebeb, dayanak, neden, tutlan yol
-- Vınlamak Habersizce kaçmak
SDD-3/1447 Vızzık Sigara izmariti

#Y

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-3/1448 Yaba Harman savurmada kullanılan tahtadan yapılmış ziraat aleti
SDD-3/1449 Yaban Dışarı, kır, uzak yer, gurbet
-- Yadel Gurbet
SDD-3/1454 Yağlık Başörtüsü, mendil
SDD-3/1456 Yakağan Tatarcık denilen küçük sinek
SDD-3/1457 Yakarmak Dua etmek, yalvarmak
SDD-3/1458 Yal Un, kepek ve tuzlu sıcak su ile yapılarak hayvanlara içirilen yalmaç
SDD-3/1462 Yalaz Alev
-- Yalbırdak Çıplak
SDD-3/1466 Yalınyalbırdak Yalın ayak
SDD-3/1472 Yanal Kırmızı
SDD-3/1472 Yanaşma Bir çiftlikte bir köy ağası yanında, iş tutan adam, hizmetkar
SDD-3/1474 Yangı Aksi seda
SDD-3/1477 Yannık Ağaçtan yapılmış yayık
SDD-3/1485 Yarma Hayvan yemi olarak parçalanmış arpa ve buğday ile mısırın iri çekilmişi
TDES/732 Yarıcı Ortak,bir işten dolayı malın yarısını alan
-- Yarımlağ Bir teneke hacmindeki tahıl ölçeği
SDD-31486 Yarpız Yaban nanesi
SDD-3/1494 Yavıncımak Özür dilemek
SDD-3/1495 Yavsu At sineği, kene, sakırga
TDES/741 Yaylım Otlak yeri, yayılma yeri
SDD-3/1499 Yazı Arazi,ova, tarla
SDD-3/1501 Yazma Yemeni, çember, başörtüsü
SDD-3/1505 Yeğni Hafif
SDD-3/1505 Yekinmek Davranmak, ayağa kalkmak
SDD-3/1511 Yelmek Koşmak, telaş ve acele ile yürümek
SDD-3/1511 Yelönü Ekin savururken rüzgarla birlikte bir tarafta toplanan cılız kısım
SDD-3/1511 Yelpik Göğüs hastalığı, nefes darlığı
SDD-3/1513 Yemişgen Kiraz şeklinde meyve veren dikenli bir yaban ağacı
SDD-3/1514 Yenidünya Malta eriği
SDD-3/1515 Yeniyaka Yeni ev kuran
SDD-3/1516 Yennemek Doğurması yaklaşan inek, koyun, keçi gibi hayvanların süt gelen memelerinin büyüyüp dolgunlaşması
SDD-3/1518 Yerinmek Gıpta etmek
SDD-3/1519 Yermek Beğenmemek
SDD-3/1520 Yeşilbaş İri yeşil renkli kertenkele
SDD-3/1520 Yetenek Mevsiminden sonra tekrar yetişen ot, meyve veya sebze
SDD-3/1521 Yetirmek Yetişmek, meydana getirmek
SDD-3/1522 Yetmeyesice Büyümeyisice, kötürüm olasıca
SDD-3/1523 Yeyinti Yiyecek şeyler
SDD-3/1523 Yeyni Hafif
SDD-3/1527 Yılık Şaşı
SDD-3/1529 Yırak Uzak
SDD-3/1532 Yirik Yarık, ayrık, yırtık
SDD-3/1533 Yitirmek Kaybetmek
TDES/758 Yitmek Kaybolmak, görünmez, yok olmak
SDD-3/1535 Yoğun Kaba, iri, kalın
SDD-3/1535 Yoğurt Çiçeği Papatya
SDD-3/1536 Yolak İnce yol,patika, keçi yolu
SDD-3/1540 Yornuk İstirahat, dinlenme
SDD-3/1543 Yozlak Doğurması yakın olan ve dağa kıra kaçıp orada doğuran hayvan
SDD-3/1543 Yönnenmek İstikamaet ve çephe almak
-- Yörep Dağ yamacı veya eteği
SDD-3/1548 Yufka İnce açılmış yufka ekmeği
SDD-3/1547 Yuka Sığ, derin olmayan
-- Yular Hayvan Bağlama ipi
SDD-3/1550 Yumak Yıkanmak, temizlenmek
SDD-3/1550 Yumdurmak Kapatmak, bitmek
SDD-3/1551 Yumuş İş, amel, hizmet, vazife
SDD-3/ 1556 Yuymak Yıkamak
SDD-3/1557 Yüklü Hamile gebe
-- Yüklük Yatak ve yorganların konulduğu dolap
SDD-3/1557 Yüksünmek Angarya telakki etmek, yük saymak, bir işi istemeyerek yapmak
SDD-3/1558 Yülemek Balta veya bıçak gibi kesicilerin bilenmesi, keskinleştirmek
-- Yülütmek Kestirmek, traş ettirmek

#Z

Sözlük Kelime Açıklama
SDD-3/1564 Zağlı Semiz, etli, yağlı
SDD-3/1564 Zahar Belli, herhalde, ihtimal
SDD-3/1564 Zamzalak Sarı tohumlu akasya
SDD-3/1567 Zavar Arpadan kırılarak yapılan hayvan yemi
-- Zemheri Kış
SDD-3/1571 Zembil Sazlardan örülmüş oval biçimdeki meyve sepeti
SDD-3/1571 Zenk Külleme hastalığı, bitki biti
SDD-3/1571 Zılgıt Azar, tekdir
SDD-3/1576 Zınarmak Bozmak ,oyunda huysuzlanmak
SDD-3/1578 Zırbıt Fazla ağır, haddinden fazla
-- Zırnıkçı Oyun bozan, ters
SDD-3/1581 Zıypak Kaygan
SDD-3/1582 Zibil Gübre
SDD-3/1582 Zil Ekin veya ağaç filizi
SDD-3/1585 Zomzom İri taneli aniden yağan yağmur
SDD-3/1586 Zonklamak Yara veya çıban ağrısı
SDD-3/1586 Zonturlu Yaman, güçlü, kibir, gurur
SDD-3/1587 Zorsunmak Güç gelmek, bahane aramak
-- Zumman Akdeniz Bölgesinde yaşayan göçmen kuş
SDD-3/1589 Zumzuk Yumruk

Telif Hakkı 2021. Tüm Hakları Saklıdır.