BÖLGEDE KULLANILAN KELİMELER SÖZLÜĞÜ
Erzin ve çevresinde bulunan yerleşim alanlarında kullanılan eski sözcüklerin bir çoğu bugün unutulmaya başlanmıştır. Özellikle yaşlıların kullandıkları sözcüklerin etimolojisi üzerinde durmak bizim konumuz dışındadır.
Ancak, halen kullanılan ve bir çok sözlükte yerini bulamadığımız kelimeler tesbit ettim. Bunlar yılların ürünü olarak kayıtlarımıza eklendi. Bir çok kelimenin sözlük anlamı, aşağıda künyeleri verilen eserlerden bularak açıklamaya çalıştım. Bugün için Erzin'de kullandığımız pek çok sözcüğün mahalli anlamları, gelecekte bu konuda çalışacak araştırmacılara örnek olacaktır.
Bu sözlüğün hazırlanması sırasında, Türk Dil Kurumu'nun “Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi”(X) ile İsmet Zeki Eyüboğlu'nun “Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü” (XX) esas alınmıştır.
Sözlükte karşılığını bulamadığım kelimelerin anlamlarını, babam Veysel Ağırgan (D:1333/5.4.1917-14.11.1998) ve yaşlı dostların kullandıkları anlam ve ifadelerden açıklamaya çalıştım.
(X)SDD:Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi.(TDK). C:1-2-3-4-5(A-Z).İstanbul 1939-1957.Maarif Matbaası ve Türk Tarih Kurumu Basımevi. 1709s.
(XX)TDES: Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü.3.B. İsmet Zeki Eyüboğlu. İstanbul 1995. Sosyal Yayınlar.782s
NOT: Aşağıdaki kelime sözlüğü çizelgesinde, yararlandığım sözlüğün adının ilk harfleri ve cildi ile kelimenin sayfa numarası verilmiştir.
#A
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-1/62 | Abanmak | Çullanmak,Birinin veya bir şeyin üzerine kapanmak |
SDD-4/1597 | Abara | Değirmen oluğu |
-- | Abari | Abartmak,hayret etmek |
SDD-1/63 | Abartmak | Mubalağa ve izan etmek |
SDD-4/1597 | Abbacık | Beyaz |
SDD-4/1597 | Abov | Şaşkınlık ve korku ifadesi |
SDD-1/66 | Acar | Yeni |
SDD-1/67 | Accık | Az, bir parça |
SDD-1/69 | Acışmak | Canı yanmak, ıstırap çekmek |
SDD-4/1599 | Acur | Boz renkli uzun hıyar, salatalık |
SDD-1/70 | Açkı | Kalemtraş |
SDD-1/70 | Adak | Kurban |
SDD-1/70 | Adamak | Kurban kesmeye niyetlenmek |
SDD-1/1601 | Afallamak | İşlenen kabahatten dolayı irkilmek, şaşkınlık |
SDD-1/ 71 | Afara | Harmandaki taş ve toprakla karışıok hububat kalıntısı |
SDD-1/73 | Ağartı | Süt ve mamullerinin hepsine birden verilen isim |
SDD-1/67 | Ağcaba | Börülce, bir çeşit siyah fasulye |
-- | Ağıl | Çalıdan yapılmış bahçe duvarı |
SDD-1/ 75 | Ağıt | Ezgi ile mersiye söylemek, ağlamak |
SDD-1/ 75 | Ağız | Memelilerden (İnek,keçi,koyun)doğumdan sonraki alınan ilk süt |
-- | Ağlek | Hayvanların dinlenme yeri |
-- | Ağlen | Bekle, acele etme |
SDD-4/1693 | Ağnamak | At veya eşeklerin yatıp yuvarlanması, debelenmesi |
-- | Ağveren | Zehirli yeşil, iri kertenkele |
SDD-4/l604 | Aha | İşte, orada |
SDD-1/ 78 | Ahacık | Orada, az ötede, ileride |
SDD-1/ 79 | Ahır | Hayvan bağlanan yer |
TDES/15 | Ahlat | Yabani armut |
SDD-4/1607 | Aktarma | Bir şeyin altını üstüne getirmek |
-- | Akran | Yaşıt |
SDD-4/1608 | Aladarbız | Ne kuru ne de yaş olan toprak,Az tavlı toprak |
SDD-1/89 | Alakarga | Saksağan |
SDD-1/93 | Alaz | Kuvvetli ateşin alevi |
-- | Albastı | Lohusa kadının korkması |
SDD-1/97 | Alma | Elma |
-- | Amanat | Emanet,vasiyet |
-- | Amanın | Hayret etme, acı ile bağırma |
-- | Amare | Emare, İşaret ,Nişan |
SDD-1/101 | Anaç | Çok doğurmuş ehli ve yaşlı hayvanlar |
SDD-1/101 | Anca | Şimdi, henüz,ancak, şu anda |
SDD-1/101 | Andaç | Armağan,ödül,hediye, yadigar |
SDD-4/1611 | Andaval, | Aptal,ahmak, beceriksiz |
SDD-1/106 | Ansıtmak | Hatırlatmak, andırmak |
SDD-1/106 | Apalak | Tombul, ablak suratlı |
SDD-1/107 | Aparmak | Çalmak, hırsızlık |
SDD-1/1614 | Apır Zapur | Saçma sapan sayıklama. |
-- | Arap teli | Arap bülbülü isimli kuşun mahalli adı |
TDES/36 | Ardıç | İğne yapraklı bir ağaç |
SDD-1/114 | Arısili | Silinmiş, temizlenmiş, arınmış |
SDD-1/114 | Ark | Su yolu oluk |
SDD-1/115 | Arkalamak | Yardım etmek |
SDD-1/116 | Arsınmak | Utanmak |
-- | Asbab | Çamaşır, giysilerin tamamı |
SDD-1/124 | Aş | Pilav |
TDES/50 | Avanak | Ahmak,kendiliksiz, beceriksiz, anlayışsız |
SDD-1/126 | Avara | İşe yaramaz, verimsiz |
SDD-1/126 | Avarlık | Sebzelik, bostan |
TDES/53 | Avrat | Hanım, eş, kadın |
SDD-1/131 | Avsunmak | Okuyup ,üflemek, şerbetlemek |
SDD-1/132 | Avunmak | Dişi hayvanın gebe kalması, döl tutması |
SDD-1/137 | Ayıklamak | Anlamak, aklı başına gelmek |
-- | Aykırı | Dik, karşı yön, ters |
SDD-1/139 | Aymak | Ayılmak,anlamak |
SDD-1/140 | Aynat | Çirkin, beter |
-- | Azgınlık | Çalılık, el değmemiş arazi |
SDD-1620 | Azzık | Kuru gıdalardan hazırlanan yolluk |
#B
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-1/147 | Bacı | Kız kardeş, abla |
SDD-1/152 | Bağda | Çelme |
SDD-1/152 | Bağdaş | Ayağı kavuşturarak oturmak, anlaşmak |
-- | Bağırsamak | Dişi ineğin hasmile kalmaya hazır olması |
SDD-1/159 | Balkımak | Ziya, parlamak, şimşek |
SDD-1/160 | Balkız | Şimşek |
SDD-1/161 | Bambıl | Taze buğdaya düşen kurtçuk, süne |
SDD-1/162 | Bandat | Susamda yavanlık, bozukluk |
SDD-1/163 | Bankış | Dişi domuz |
SDD-1/164 | Banraz | Kayın ağacı |
SDD-1/170 | Bastık | Üzümden yapılan içinde ceviz olan yuvarlak pestil |
SDD-1/171 | Başetmek | Bitirmek |
-- | Başşak | Mahsulün toplanmasından sonraya arta kalan ve yeniden toplanan ürün |
SDD-1/175 | Bayak | Demin, az önce |
SDD-1/176 | Bayaktan | Biraz önce |
SDD-1/176 | Baytaran | Fesleğen |
SDD-1/179 | Bazlama | Mısır, arpa ve Buğday unlarından yapılan mayalı, mayasız yağlı veya yağsız ince veya kalın saç ekmeği |
SDD-1/184 | Belben | İncir pestili |
SDD-1/185 | Belek | Çocuk kundağı |
SDD-1/185 | Belemek | Çocuğu kundaklamak |
-- | Belleme | Atların sırtını örten çul, toprağın bel küreği ile kazma işlemi. |
TDES/84 | Bellemek | Öğrenmek, alt üst etmek, çapalamak, toprağı kazmak |
SDD-1/181 | Beçik | Keçi Yavrusu |
SDD-1/183 | Bek yeri | Av veya su beklenilen yer |
SDD-1/188 | Belik | Saç örgüsü |
SDD-1/192 | Benlenmek | İncir üzüm gibi meyvelerin olgunlaşması |
SDD-1/192 | Berdi | Sapından sepet örülen saz veya kamış |
SDD-1/193 | Berkitmek | Sağlamlaştırmak, kuvvetlendirmek |
SDD-1/193 | Berkişmek | Sağlamlaştırmak, kuvvetlendirmek |
SDD-1/193 | Bermek | İncinmek, morarmak |
-- | Bes | Sade, yalnız, adet, tane |
SDD-1/195 | Beşiretmek | Başarmak |
SDD-1/195 | Beşirikli | Becerikli, hünerli, başarıklı |
SDD-1/195 | Beyek | Demin, biraz önce |
TDES/87 | Beygir | Yük taşıyan at |
TDES/89 | Bıldır | Geçmişyıl, geçen sene, önceki yıl |
SDD-1202 | Bibi | Hala |
SDD-1/105 | Bider | Tohum |
-- | Bire | Uyarı ve ikaz ifade eden tvır |
-- | Bitişik | Birbirine eklenmiş bağlanmış |
-- | Bitişgen | Birbirine birleşmiş,yapışmış |
-- | Bitirim | Çok güzel |
SDD-1213 | Bocit | Maşrapa, su kabı |
SDD-1/215 | Boğarsak | İneğin çiftleşme zamanının gelmesi |
SDD-1/216 | Boğnak | Sağnak yağan yağmur, koyu bulut |
SDD-1/217 | Bolamadı | Geniş, ferah, bol |
TDES/ 95 | Bor | Nadasa bırakılan arazi,ekilmemiş arazi |
SDD-1/219 | Boran | Sis, kötü hava |
SDD-1/223 | Böcü | Kurt, haşere |
SDD-1/224 | Böğelek | Sineğin sokmasıyla ineğin hırçınlaşması |
SDD-1/227 | Börböcek | Haşere |
SDD-1227 | Börkenek | Yelden ve yağmurdan korunmak içinbaşa gçirilen uçları uzun yün başlık |
SD-1/227 | Börtlemek | Haşlamak, az pişirmek |
-- | Boğanç | Suyun önüne set çekilmesi, gölet |
-- | Buğunz | Israrlı olmak, karşı gelmek, zorlamak |
-- | Bukağı | Atların ayağına vurulan köstek |
SDD-1/230 | Bulamaç | Un çorbası |
SDD-1/234 | Burma | Altın bilezik |
SDD-1/235 | Burunsalık | At ve eşeğe takılan yular |
SDD-1/236 | Buymak | Üşümek, donmak |
SDD-1/236 | Bülük | Çocukların erkeklik organı |
-- | Bürücek | Amonos'larda yayla adı |
-- | Büzük | Kalça |
#C
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
TDES/114 | Cadoloz | Kötü, pis, pasaklı,döküntü |
TDES/114 | Camız | Manda, su sığırı |
SDD-1/247 | Cardın | İri lağım faresi |
SDD-1/247 | Caretmek | Yalvarmak |
-- | Cebel | Dağ(yüksek dağın yamacı,dağın eteği olarak kullanılmış) |
SDD-1/251 | Ceç | Savrulmuş harmanın yalnız taneden ibret olan kısmı |
-- | Celallenmek | Çok sinirlenmek |
SDD-1/251 | Celfin | Yeni yumurtlamaya başlayan genç piliç |
SSD-1/252 | Cemkirmek | Terslemek, karşı gelmek |
SDD-4/1432 | Cere | Toprak testi |
SDD-1/254 | Ceren | Ceylan |
-- | Cıbıl | Çıplak, fakir |
SDD-4/1633 | Cılk | Sözünde durmayan,hilekâr,bozuk yumurta |
SDD-1/263 | Cıncık | Bardak ve boncuk gibi camdan yapılmış malzemeler(Camdan oyun bilyesi) |
-- | Cıngırmenik | Güzel öten saka kuşu |
SDD-1/266 | Cırlavuk | Ağustos böceği |
SDD-1/267 | Cırtatan | Acı yabani kavun |
SDD-4/1635 | Cıvcık | Serçe kuşu |
TDES/119 | Cıvık | Oynak, Oynak ,sulu, hareketli, kaygan |
-- | Cıymalamak | Tartaklamak ve tırnak atmak |
-- | Cıymak | Pençe ,tırmık |
SDD-1/270 | Cibelik | Büsbütün, temelli ,daima |
SDD-/270 | Cibertmek | Kuvvetli vurmak, kabartmak |
-- | Cibiliyet | Soy, sop, ata |
TDES/120 | Cibinlik | Sineklerden kurtulmak için örtülen ince tül |
SDD-1/275 | Cilbirtin | Ağıl yapmakta kullanılan Akdeniz tipi çalı |
SDD-1/274 | Ciliz | Tamamen, bütün, hep,daha |
-- | Cindarı | Patlayan mısır |
SDD-1/275 | Cimcik | Azıcık, az şey |
SDD-1/275 | Cimciklemek | Çimdiklemek |
SDD-1/269 | Cip | Pek, bütün, daha |
TDES/121 | Civan | Genç ve yakışıklı delikanlı, Yiğit |
SDD-1/279 | Civelek | Boş gezen, işi ve tarlası olmayan |
SDD-4/1638 | Coplan | Yar, ucurum, sarp vadi |
SDD-1/284 | Cöbel | Köşe |
SDD-1286 | Cubbalak | Bülbül cinsi böcek yiyen bir kuş |
SDD-1/287 | Culluk | Hindi |
SDD-1/289 | Cücük | Filiz, kuş yavrusu ve civciv |
#Ç
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Çağla | Kayısı |
-- | Çakıldak | Birikmiş pislik |
SDD-!/297 | Çalık | Madur, inmeli ,kötürüm |
SDD-1/297 | Çalkap | Alelacele, göz acıp kapayıncaya kadar |
SDD-!/298 | Çalmaç | Hayvanlara verilen kepekli, sıcak ve tuzlu su peltesi, mama |
SDD-1/299 | Çaltak | Dal budak,ağaç çatalı |
SDD-1/300 | Çaman | Kurutulmuş veya sulu uzun kesilmiş et, külbastı |
SDD-1/300 | Çambış | Gamsız, huysuz hayvan |
SDD-1/302 | Çandır | Soyu karışık Melez |
SDD-1/302 | Çangal | Çengel |
SDD-1/303 | Çantak | Ağaç dallarının birbirinden ayrıldığı yer |
-- | Çapak | Hasta iken göz kenarında oluşan pislik |
SDD-1/304 | Çaspar | Çapur |
-- | Çapıt | Bez parçası |
SDD-1/306 | Çarkıt | Bozulmuş, kırılmış, sakatlanmış |
SDD-1/308 | Çat | Orta yer |
-- | Çatal | Kuş sapanı |
SDD-1/312 | Çavşak | Çakıl,iri kum |
SDD-4/1644 | Çebiç | Bir yaşını geçmiş erkek keçi |
SDD-1/314 | Çelik | Çocuk auakkabısı |
-- | Çekgen | Çekirge |
SDD-1/319 | Çelet | Şımarık, hırsız, huysuz, haylaz ve atak çocuk |
TDES/139 | Çentik | Derin çizgi, bıcak, keser izi |
SDD-!/319 | Çepel | Bulaşık, kirli mutfak eşyelarının tamamı |
-- | Çer | Kokmuş, yenilenmeyem |
-- | Çerçi | Gezginci, satıcı, syyar satıcı |
SDD-1/329 | Çetik | Mest, örgü yumuşak ayakkabı |
SDD-1/329 | Çetil | Küçük Fidan |
SDD-1/330 | Çevrengeç | Girdap |
-- | Çıbık | Küçük ince dal |
SDD-1/338 | Çıngıl | Küçük ve seyrek üzüm salımı |
SDD-1/339 | Çıntırık | Fiskı, tırnakla vuruş |
SDD-1/340 | Çır | İnce yol, çığır |
-- | Çıtırmenik | Meneviş ağacı |
SDD-1/346 | Çıvgar | Boyunduruğa koşulmuş öküzlerin arkasına, yardımcı olarak bir çift yeni öküzün daha koşulmasıdır. |
SDD-1/348 | Çiğirt | Pamuk tohumu |
SDD-1/350 | Çileli | Semiz, besili, etlice hayvan |
SDD-1/350 | Çilenti | Hafif seyrek yağmur, serpinti |
SDD-17351 | Çilpek | Yaş veya kuru olan ince ağaç parçası |
SDD-1/351 | Çilte | Çuval |
SDD-4/1649 | Çimmek | Yıkanmak |
SDD-1/354 | Çingil | Küçük bakraç |
SDD-1/354 | Çinke | Az, bir parça, bir tutam |
-- | Çiriş | Ayakkabıcılıkta kullanılan bitki |
SDD-1/359 | Çit | Basma, elbiselik kumaş |
SDD-1/360 | Çitimek | Sökükleri dikmek |
SDD-1/364 | Çoba | Omuz, çalgıcıların topladığı parsa |
SDD-1/368 | Çomça | Büyük tahta kepçe |
SDD-1/304 | Çopur | Çiçek bozuğu cilt |
SDD-1/370 | Çor | Dert, keder, hastalık |
SDD-1/373 | Çotak | İki dalın birleştiği yer, ağaç budağı |
SDD-4/1651 | Çotuk | Ağaç veya asma kütüğü |
SDD-1/374 | Çoturuk | Dişleri düzgün olmayan |
-- | Çöğmek | Yere eğilmek |
SDD-4/1651 | Çöğdürmek | Çocukların dairesel işemesi, fışkırtması |
SDD-4/1651 | Çökelik | Yağı alınmış deri peyniri |
SDD-1/378 | Çölpeşik | Becereksiz |
#D
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Dağnemek | Bakmak, seyertmek |
-- | Dalamak | Isırmak, saldırmak |
-- | Dalap | Çiftleşmeye hazır dişi hayvan |
-- | Damdıra | Halk ozanlarının çaldığı telli saz |
-- | Dapduru | Dengesiz, acele |
TDES/167 | Dara | Boş kabın tartısı, kendi ağırlığı |
SDD-1/403 | Daraba | Dükkanların dış kepengi |
SDD-1/403 | Darbız | Topraktaki rutubet, ıslaklık |
-- | Darı | Mısır |
-- | Davar | Keçi |
SDD-1/406 | Davuş | Ses, hafif gürültü, hışırtı, telaşlı ortam |
SDD-1/410 | Deblek | Darbuka, ritm saz |
-- | Deccal | Kötü aynat |
-- | Değnek | Sopa, baston |
SDD-1/414 | Delice | Şahin veya Atmaca cinsinden yırtıcı olmyan bir kuş |
-- | Delişmen | Hareketli, cevval |
SDD-1/418 | Depik | Tekme |
-- | Deşirmek | Dilenmek, toplamak |
TDES/182 | Deşmek | Çukur açmak, kazmak |
SDD-1/423 | Devlip | Hububat değirmeni |
TDES/183 | Devşir | Topla, düzenle |
SDD-1/425 | Dığrak | Güzel,düzgün |
-- | Dıkılmak | Girmek, gizlenmek |
SDD-1/431 | Dışlık | Huzur, rahatlık,keyif |
-- | Dikeç | Ağaçtan yapılmış kazık |
-- | Dingog | Baykuş |
-- | Dinelmek | Ayakta durmak, ayağa kalkmak |
SDD-1/442 | Dinkama | Kuru ve etsiz zayıf adam |
SDD-1/445 | Dirgen | Demirden yapılmış iki ucu çatallı sırık |
-- | Dişlek | Dişleri bozuk çirkin insan |
SDD-1/449 | Divlek | Yerli Kavun |
SDD-1/452 | Doğdaç | Bir aylık yeni doğmuş çocuk |
-- | Dombalak | Takla atmak |
SDD-1/465 | Döllemek | Hamile kalmak |
SDD-1/469 | Döş | Göğüs |
SDD-1/469 | Döşek | Yer yatağı |
SDD-1/472 | Dulda | Siper, rüzgarsız kuytu yer |
SDD-1/472 | Duluk | Avurt, yüzün her iki tarafı |
-- | Dutarga | Sinir krizi geçirme |
-- | Dutma | Yanaşma, köle, hizmetçi |
SDD-1/477 | Dutmaç | Erişte ve ev makarnası çorbası |
-- | Dutmak | Yakalamak |
TDES-209 | Dülger | Marangoz,Ağaçkesen veya budayan |
SDD-1/477 | Dünek | Tavuk veya kuşların gecelediği yer |
SDD-1/486 | Dürüm | Pilav, pastırma ve helva gibi yiyeceklerin yufka ekmekle sarılması |
TDES/210 | Düş | Rüya, düşme, yön, doğrultu |
SDD-1/486 | Düşelge | Miras hissesi |
SDD-1/487 | Düşlük | Hayal, olamayacak iş |
TDES/212 | Düve | İki yaşına girmemiş dişi dana |
TDES/214 | Düzmek | Sıraya koymak, ırzına geçmek, düzene koymak, oranlamak |
#E
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Ebabil kuşu | Kırlangıç |
SDD-2/501 | Ebe | Nine,baba,anne,annanne |
SDD-2/502 | Ebelik | Ebe gümeci |
SDD-2/502 | Ebem kuşağı | Gökkuşağı |
SDD-2/503 | Ebire | Bakarmısın, yahu ! |
SDD-2/504 | Ece | Erkek kardeş |
SDD-2/505 | Ede | Büyük kardeş, ağabey |
SDD-2/506 | Edik | Köylü çizmesi,kaynatılmış mısır veya buğday |
SDD-2/508 | Efkere | Evlerin önüne veya tarlanın bir köşesine etrafı çevrilerek 250M2 ile l dönüm arasında özellikle sebze veya kuru gıda türü yiyeceklerin ekildiği arazi parçası |
SDD-2/510 | Eğeşmek | İddalaşmak, inatlaşmak |
TDES/219 | Eğirmek | İpi çevirmek, ipi yumak haline getirmek veya döndürerek sarıp bükmek |
-- | Eğleşmek | Beklemek, durmak veya vakit geçirmek |
SDD-2/516 | Eke | Kurnaz, açıkgöz, görgülü |
SDD-2/517 | Ekece | Kabadayı tavırlı, efe |
SDD-2/520 | Elbeyi | Vali, mıntıka kumandanı |
TDES/227 | Elçi | İşçi başı, posta başı, aracı |
-- | Elefesiz | Hayırsız, bereketsiz |
-- | Ellengeç | Yengeç |
SDD-2/520 | Elbiz | Örümcek, örümcek ağı |
SDD-2/525 | Ellik | Ekin biçenlerin sol eline taktıkları tahtadan yapılmış eldiven |
SDD-2/526 | Eloca | Çulluk kuşu |
SDD-4/1656 | Elöpen | Kertenkele |
-- | Emmi | Amca |
SDD-2/530 | Emlik | Henüz süt emen yavru |
SDD-2/532 | Encek | Kedi veya köpek yavrusu |
SDD-2/536 | Engebe | Yokuş aşağı, bayır aşağı |
SDD-2/538 | Engin | Alçak yer |
-- | Enik | Köpek yavrusu |
SDD-2/539 | Enkili | En evvel, ilk defa, öncelikle |
SDD-2/540 | Enser | Demir çivi, mıh |
SDD-4/1657 | Erinmek | Üşenmek |
-- | Esah | Doğru, gerçek |
SDD-5/18 | Esik | Giriş kapısınınönündeki çukur, çökmüş yer |
SDD-2/550 | Esinti | Hafif rüzgar |
-- | Eşgi | Ekşi |
TDES/246 | Eşkere | Açık, belli, aşikar |
-- | Eşkin | Atların tatlı ve hızlı yürüyüşü |
TDES/247 | Eşmek | Kazmak, çukur açmak |
TDES/250 | Evermek | Evlendirmek |
SDD-2/558 | Evgin | Sabırsız, aceleci |
SDD-21/560 | Evlek | Bir dönümün 4 te biri kadar arazi |
SDD-4/658 | Evmek | Acele etmek |
SDD-2/560 | Evraç | Saç üstünde yufkayı çevirmeye yarayan ağaç aygıt |
SDD-2/560 | Evran | Ejderha büyük yılan |
SDD-2/562 | Evsin | Çalıdan yapımış arıcı gümesi, külübesi |
#F
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
TDES/256 | Fak | Kapan, tuzak |
-- | Felhan | Yeni sürülmüş dinlenmekte olan tarla |
-- | Fellah | Arap soyundan gelen çiftçilere verilen ad |
SDD-2/573 | Ferik | Genç, taze |
SDD-2/1659 | Fışgın | Dalda beliren filiz |
TDES/263 | Fışkı | At ve eşek pisliği |
SDD-2/582 | Finiz | Kurnaz, şeytan |
SDD-2/583 | Firez | Biçilmiş tarlada kalan hububat sapları |
SDD-2/583 | Firik | Yemek için eteşte çok hafifçe ütülenen taze hububat |
TDES/266 | Fol | Topaç, tavuğun yumurtladığı yer |
TDES/266 | Folluk | Tavukların , kuşların yumurtladığı sepet,ve yer. |
SDD-2/586 | Fos | Boş, kof |
#G
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
- | Gada | Kötülük, günah |
- | Gağarcık | Zakkum |
SDD-2/593 | Ganırtmak | Yamultmak, çıkarmaya çalışmak |
- | Gapçık | Yeşil ve taze ağaç dallarından çıkarılan kabuk |
- | Garaltı | Alaca gölge, hafif sisli görüntü |
SDD-4/1661 | Garçaşmak | Gürültü yapmak |
- | Garsanbaç | Buz veya kar helvası |
- | Gasafet | Tasa, sıkıntı, hüzün |
- | Gasar | Harmandan sonraya kalan süprüntü |
- | Gasıl | Başağa geçmemiş taze yeşil buğday veya arpa |
- | Gavat | Pezevenk |
- | Gavlak | Kel, saçları dökülmüş |
- | Gavsara | Kamıştan yapılmış sepet |
- | Gayri | Artık, başka, bundan böyle |
- | Gaytan | Pamuktan yapılmış ip |
SDD-2/605 | Geliç | Ayrık cinsinden kökü derinlerde olan zehirli bir ot |
- | Gelinçi | Düğün alayı |
SDD-2/608 | Geliş | Defa, tekrar |
SDD-2/608 | Gem | Döven, Hayvanların ağızlarına takılan demir |
- | Gene | Tekrar, yeniden |
SDD-2/612 | Ger | Meyvelerin, özellikle narın lekesi |
SDD-2/1660 | Geritmek | Kurumlu yürümek |
- | Gerneşmek | Gerinmek, esnemek |
SDD-2/619 | Gever | Bostan veya bahçeleri sulamak için açılan suyolu, ark |
TDEST/280 | Geviş | Memeli hayvanların yattığı yerden aldığı besinleri yeniden ağzına getirerek çiğnemesi |
- | Gıbla | Kıble, güney |
SDD-2/626 | Gıcı | Tütün ve küçük boylu sebzelerin tohumu |
SDD-2/626 | Gıcık | Seciyesiz, güvenilmez kişi |
-- | Gındıra | Saza benzeyen zararlı ot |
-- | Gındırmak | Kapıyı hafif aralık kalacak şekilde kapatmak |
SDD-2/631 | Gıngırıç | Tahtaravalli |
-- | Gınnap | Kenevirden yapılan ip |
-- | Gıntıma | Ufacak, küçücük, çok az |
-- | Gıraç | Çorak, verimsiz toprak |
SDD-4/1661 | Gısga | Tohumluk küçük soğan, arpacık |
-- | Gızırganmak | Söylenmek, huzursuz olmak |
SDD-2/635 | Gicimek | Uyuz, kaşıntı |
SDD-2/636 | Gicişmek | Kaşınmak |
-- | Gidişme | Kaşınma |
-- | Girgeç | Sokulgan, gözü pek, işini bilen, uyanık |
SDD-2/638 | Girobolu | Bal mumu |
SDD-2/640 | Gişi | Koca, eş, bey |
-- | Goğ | Yeşil |
SDD-2/643 | Goğumsu | Yanık bez kokusu |
-- | Goncoloz | Hortlak |
SDD-2/643 | Gocunmak | Alınmak, huylanmak |
-- | Gondura | Ayakkabı |
-- | Gonurlu | Kibirli, gururlu |
-- | Goruk | Ham |
SDD-2/646 | Göbelek | Yenilebilen mantar |
SDD-2/646 | Göbek | Harmanın ortası |
SDD-'/652 | Göğünmek | Hararet nedeniyle kumaşın renginin atması |
SDD-2/655 | Gölek | Tarlayı sulamak için su biriktirilen, küçük göl |
SDD-4/1661 | Gömeç | Ebe Gömeci |
SDD-2/660 | Gönenmek | Mal sahibi olmak |
-- | Görükmek | Görünmek |
SDD-2/664 | Görümlük | Delikanlıların nişanlılarına ilk verdikleri ziynet eşyası |
SDD-2/666 | Gövermek | Vücutta yeşillik peyda olması |
SDD-2/666 | Göverti | Salata, soğan ve yeşil sebzelere verilen isim. |
SDD-2/670 | Gözdağı | Tehdit, korkutma. |
SDD-2676 | Gunnamak | Doğurmak |
-- | Gurk | Kuluçkaya yatan tavuk |
-- | Guşluk | Sabahla öğle vaktinin arası |
TDES/300 | Güğüm | İbrik, su kabı, küçük tencere |
SDD-2/686 | Günburnu | Güneşin doğarken veya batarken görünen ufak parçası |
-- | Gümbül | Susamı kökünden çektikten sonra, kurutmak için bağların bir araya getirilerek bağlandıktan sonra 8-10 bağın bir arada yine dik olarak bir araya getirilmesi |
#H
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Hadiya | Gelsene ,Nerdesin, Buraya gel |
-- | Halabı | Yeşil renkli bir cinc incir |
TDES/312 | Ham | Olgunlaşmamış, pişmemiş, çiğ |
-- | Hamaylı | Göğüste taşınan küçük kuran-ı kerim veya dua |
-- | Hambelis | Mersin ağacının meyvası ,beyaz murt |
-- | Hamıt | Atların koşumlarının bağlandığı boyunduruk |
-- | Hamlama | Hayvanların buğday ve arpayı çok yiyerek hastalanması |
-- | Hamsalak | Tecrübesiz,acemi, kendisizlik |
SDD-2/702 | Hapahap | Karşıkarşıya, yüzyüze |
SDD-2/702 | Hapap | Takunya, nalın |
SDD-2/703 | Hapan | Kuş tuzağı |
SDD-4/1663 | Haral | Kıldan yapılmış büyük çuval |
-- | Harnup | Keçiboynuzu meyvesi |
SDD-2/707 | Hartlap | Koca yemiş |
SDD-2/712 | Hayıt | Okaliptüse benzer, Çiçeği kırmızı zeytin yaprağını andıran ve dallarından sepet yapılan çalı, kelebek çalısı |
-- | Hayma | Çardak |
SDD-2/713 | He | Evet Anlamına bir ifade |
-- | Hecin | Deve |
SDD-2/714 | Hedik | Örme Terlik, Ayrıca buğday ve mısırın kaynatılarak yenilen diş buğdayı |
SDD-2/714 | Hefkere | Evlerin önünde sebze yetiştirilen bir kaç evleklik toprak parçası |
SDD-2/7l6 | Helgin | Kuplu büyük bakır leğen |
SDD-2/716 | Helik | Duvar örerken büyük taşların arasına konulan ufak taş parçaları |
SDD-2717 | Helke | Saç veya bakır kova |
-- | Hemi | Olur mu, tamam mı manasına söylenir |
-- | Hepisin | Tamamı, toplamı |
SDD-2/719 | Hepten | Kamilen, Büsbütün, tamamiyle |
SDD-2/724 | Heye | Evet anlamında bir ifade |
SDD-2/725 | Heyle | Nasıl, ne surette, ne türlü, ne şekilde |
-- | Hezen | Kalın direk |
SDD-2/725 | Hezlemek | Gözetlemek, izlemek |
SDD-2/727 | Hıllangaç | Tahtıravalli |
TDES/325 | Hısım | Akraba,Kan yakınlığı, soydaşlık |
SDD-2/733 | Hışva | Açılmış pamuk kozasının çöpü |
SDD-2735 | Him | Çalılık ve dikenlik yer, çalılardan yapılan çit |
-- | Hindik | Hemen, şimdi, anında |
SDD-4/1667 | Hoplamak | Sıçramak, atlamak |
-- | Horanta | Aile efradının tamamı |
SDD-2/752 | Hölütmek | Bir şeyi su ile nemlendirmek, ıslatmak |
SDD-756 | Höyük | Yapay tepe, toprak yığın |
-- | Höyürmek | Bağırmak, haykırmak |
SDD-2/756 | Hu | Kamış veya ottan yapılan bağ, bahçe kulübesi |
#I
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-2/762 | Iğranmak | Sallanmak, nazlı yürümek |
SDD-2/767 | Ilıman | Mutedil, yumuşak hava |
-- | Irağ | Uzak |
SDD-2/772 | Iramak | Uzaklaşmak |
TDES/333 | Irgat | İşçi, rençber, tarla işçisi |
-- | Ismarıç | Sipariş, hediye isteme |
SDD-2/776 | Istapan | Yaban teresi |
SDD-2/776 | Işgın | Taze, bir yıllık ağaç filizi veya sürgünü |
-- | Iz | Çok az |
#İ
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
TDES/336 | İane | Yardım, eksik giderme |
-- | İbili | Tarla kuşu |
-- | İğdiş | Hadım, üreme organları alınmış hayvan |
SDD-2/784 | İkircik | İki anlama da gelebilen söz |
-- | İkidemirli | İki ağızlı (bıçaklı) saban |
TDES/341 | İkrar | Açıklama, izahat, sürekli olma, |
-- | İlağan Leğen | |
-- | İlenger | Yayvan bakır kap |
TDES/345 | İlişmek | Yanına oturmak, tutturma, bitiştirme |
SDD-2/789 | İllengeç | Yengeç |
-- | İnne | İğne |
-- | İntil | Perişan, çok zorda |
SDD-2/795 | İrişgin | Et sucuğu |
SDD-4/798 | İspit | Araba tekerleğinin parmakları |
-- | İşgillenmek | Kuşkulanmak, tahmin etmek |
SDD-4/1669 | İşmar | Kaş göz işareti |
TDES/355 | İt | Köpek |
SDD-2/800 | İtâ | Pamuktan yapılmış hamur çuvalı ve örtüsü |
SDD-4/1669 | İtdirseği | Göz kapağında çıkan arpacık |
SDD-2/801 | İteği | Buğday ve saire kurutmak için yünden yapılmış tüysüz battaniye |
SDD-2/802 | İvez | Sivrisinek |
#K
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Kabkacak | Mutfak eşyaşının tamamı |
-- | Kahke | Yağlı halka veya çörek, Ramazan çöreği. |
SDD-2/818 | Kalıç | Orak |
SDD-2/818 | Kalınlık | Başlık bedeli, evlenecek erkeğin kız tarafına verdiği para ve eşya, |
SDD-2/822 | Kamga | Yonga, talaş- ağaç kırıntısı |
SDD-2/824 | Kandak | Su birikintisi, yarık |
SDD-4/1676 | Kangala | Gelincik çiçeği |
SDD-2/826 | Kangıldak | Çok zayıf, bir deri bir kemik kalmış kişi |
SDD-2/828 | Kapçık | Bitkilerin (Özellikle dut ağacı taze dallarının) soyulan ince kabukları |
SDD-2/830 | Kapsalık | İki bahçeyi ayıran duvarı aşmak için, iki bahçeye de konan ağaçtan yapılmış her iki tarafta da bulunan bahçe kapısı veya geçidi. |
-- | Karağı | Ağaç dallarındaki meyvaları almaya yarayan çatallı çubuk |
SDD-2/834 | Karakılçık | Uzun siyah kılçıkları bulunan yerli türü buğday |
-- | Karamuk | Zararlı ve zehirli bir akdeniz bitki türü |
SDD-4/1679 | Karanmak | Halinden şikayet etmek, |
SDD-2/842 | Karsambaç | Kırılmış buzun içerisine şerbet konularak yapılan şurup |
SDD-4/1681 | Kasıl | Hayvanlara yeşil iken yedirilen arpa |
SDD-2/844 | Kastal | Çeşme, pınar |
SDD-4/1682 | Katık | Ayran, yoğurt |
SDD-2/848 | Katmer | Pişirilmiş yağlı yufka |
-- | Katremis | Büyük cam fanus veya kavanoz |
TDES/386 | Kav | Çakmak taşının sürtünmesi ile ateş alan çam ağacında oluşan mantar |
SDD-2/851 | Kavlak | Köse, tüysüz |
-- | Kavsara | Kamıştan örülmüş büyük sepet |
SDD-2/853 | Kavurga | Kavrulmuş mısır veya buğday |
SDD-2/857 | Kaymak | İstif yapmak, düzenli ve dengeli olarak şömineye yakacak odun koymak |
-- | Kayme | Para |
SDD-2/858 | Kaypak | Sözünde durmaz, dönek, parlık renkli |
TDES/391 | Kaytan | Pamuktan yapılmış ip, sici, urgan |
SDD-2/861 | Kazan | Tencere |
SDD-2/864 | Kedik | Çocuk ayakkabısı |
SDD-2/866 | Kekeç | Kekeme |
SDD-2/866 | Kekmek | Kuş gagası |
SDD-2/867 | Kekmük | Tavuk gagası |
-- | Kelam | Söz |
-- | Kele | Uyarı, ikaz ifade eder |
TDES/395 | Kelek | Ham kavun veya karpuz |
SDD-2/868 | Keleme | Nadas, sürülmemiş tarla |
SDD-2/869 | Keleş | Endamlı, şık, zarif |
SDD-2/869 | Kelep | Kangal şeklinde büyük |
SDD-2/871 | Keli | Düz arazi içinde taşlı tümsek yer |
SDD-4/1686 | Kelli | Sonra, gayri, artık, bundan böyle |
SDD-2/872 | Kelpen | Kadınların süs olarak kol üstüne koydukları kumaş parçası |
TDES/396 | Kem | Kötü, eksik, bozuk |
SDD-2/874 | Kemçik | Ağzı çukur ve içeri çökmüş gibi görünen |
SDD-2/875 | Kempmek | Çökmek, devrilmek |
TDES/397 | Kendir | Kenevirden yapılmış ip |
TDES/398 | Kene | Asalak, at sineği |
SDD-2/876 | Kenger | Eşek dikeni |
-- | Kenneha | İnatlaşmak, terslik yapmak |
SDD-2/877 | Kepenek | Devecilerin veya çobanların giydikleri yünden yapma kolsuz kaba yağmurluk |
SDD-2878 | Kepez | Gelin duvağı |
SDD-2/880 | Kepkebi | İri başlı ufak demir çiviler |
SDD-2/881 | Kepmek | Kaymak, düşmek |
TDES/400 | Kerevet | Divan, oturma yeri |
SDD-2/882 | Kerezlenmek | Horozlanmak, kendini beğenmek |
-- | Kerkinmek | Cinsi temas halinde iken yapılan vücud hareketi |
SDD-4/1688 | Kernip | Kurumuş su kabağından oyulan su kabı |
-- | Kerpmek | Uçmak, çökmek, yıkılmak |
SDD-4/1688 | Kerte | Derece, sınır |
SDD-4/1688 | Kertilmek | Çentik açmak |
SDD-4/1688 | Kertiş | Kertenkele |
-- | Kesân | Dana Burnu |
SDD-2/887 | Keskenmek | Elini kaldırarak, vuracakmış gibi yaparak tehditkar bir vaziyet almak |
-- | Kesmik | İri saman taneleri |
SDD-2/888 | Kesmük | Harmanda iyice dövülmeyip iri kalan sap |
-- | Keşke | Ne yazıkki, ne olurdu |
-- | Keşkere | Tahtarevana benzeyen yük taşıma aracı |
-- | Kezek | Sürülmüş tarladaki iri toprak parçaları |
SDD-2/899 | Kılavlamak | Bilemek, keskinleştirmek |
SDD-2/906 | Kındıra | Çayır şeklinde yapraklarının kenarı keskin bir ot |
-- | Kırklı | Loğusa (yeni doğurmuş hamile kadın) bir hanımın ilk kırk günlük dönemi |
SDD-2/923 | Kısık | İki dağ veya tepenin arasındaki dar geçit |
SDD-2/923 | Kıska | Arpacık soğanı |
SDD-2/942 | Kirmen | Yünü elde kıvırarak ip haline getiren aygıt |
SDD-2/943 | Kirtik | Kullanılmaktan dolayı ufalan ve incelmiş sabun parçası |
TDES/418 | Kirve | Sünnet olan çocuğu tutan kişi |
SDD-2/961 | Koska | Kabadayı |
-- | Koz | Ceviz |
-- | Köçek | Dansöz |
SDD-2/973 | Kömbe | Külde veya saç üzerinde mayasız, peynirli veya etli börek |
SDD-2/973 | Kömeç | Ebe gümeci |
SDD-2/1697 | Könçek | Don |
SDD-2/976 | Köpürköz | Korlu ateşle dolu mangal |
SDD-2/976 | Körduman | Çok sisli veya puslu hava |
SDD-2/977 | Körez | Sigara izmariti |
TDES/438 | Köseği | Bir ucu yanıp kararmış odun parçası |
-- | Köstü | Köstebek |
SDD-4/1697 | Köşker | Eskici, dikici, yemenici |
TDES/440 | Kötek | Dayak, hırpalamak, vurmak |
SDD-2/983 | Köten | Pulluk |
-- | Köynek | Fanila, iç Gömlek |
SDD-2/984 | Köz | Kor ateş |
-- | Kral | Akasya |
SDD-2/992 | Kurlamak | Yavrulamak, doğurmak |
SDD-2/994 | Kurakçı | Kurnaz adam, tedbirli |
SDD-2/995 | Kurdalamak | Karıştırmak, kurcalamak |
SDD-2/996 | Kurk | Kuluçka, tavuk |
SDD-2/996 | Kurmut | Yaban armudu |
TDES/452 | Kuşluk | Kuşların ilk uyandığı sabah ile öğle vakti arasındaki zaman |
SDD-2/1003 | Küf | Çocuk başlığı |
-- | Küffar | Ecnebi ülkeler |
-- | Küheylan | Cins Arap atı |
TDES/456 | Külek | Tahıl ölçmeye yarayan iki teneke hacimli ölçek |
SDD-2/1005 | Küllük | Sigara tablası |
SDD-2/1008 | Kümül | Demet halinde kurutulup taneleri alınan susam kökü demeti |
SDD-2/1008 | Küncü | Susam tanesi |
-- | Künefe | Taze Peynirle yapılan kadayıf tatlısı |
-- | Küpeli | Büyük iki kulplu tencere |
SDD-2/1012 | Kürdük | Ceket Kollu mintan ,Palto |
SDD-2-/1013 | Kürelemek | İtmek, yuvarlanmak |
SDD-4/1700 | Kürrük | Eşşek Yuvası |
SDD-4/1700 | Küsülü | Dargın, kırgın |
SDD-4/1700 | Küskü | Ucu sivri kazık (Ağaç) |
SDD-2/1017 | Kütlü | Çiğidi (Çekirdeği) çıkarılmış pamuk |
#L
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Lemermek | Sulamak, nemlemek |
-- | Lenger | Kalaysız bakır sahan |
-- | Leylim | Limon |
SDD-3/1030 | Lığlamak | Yavaşça ve keyifli bir şekilde |
-- | Libiye | Taze fasulyeden yapılan bir yemeğin adı |
SDD-3/ 1030 | Loda | Yığın ,Öbek |
-- | Loğ | Silindir. |
-- | Loğlamak | Üzerinden silindir geçirmek, ezmek |
-- | Loğusa | Doğum yapmış kadın |
SDD-3/1031 | Lök | Yük devesi |
SDD-3/1031 | Lüpçü | Bedavacı, rüşvet yiğen, başkasının sırtından geçinen |
#M
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Mağsıs | Bilhassa, özellikle |
TDES/470 | Mah | Al işte bak |
-- | Mahana | Sebeb, bahane |
SDD-3/1033 | Malak | Hayvan Yavrusu(Ayı, domuz gibi) |
SDD-3/1034 | Malama | Taneleri ayrılmamış, samanla karışık harmandaki hububat |
SDD-3/1034 | Malamat | Rezillik, ayıplama, zor duruma düşmek, rüsva olmak |
-- | Malata | Yeşil mercimek çorbası |
-- | Malıhulla | Hayal, tasarı, düşünce, plan |
SDD-3/1038 | Manık | Kedi Yavrusu |
SDD-3/1038 | Mank | Ahmak, sersem |
-- | Martaval | Boş laf, Palavra |
SDD-3/1041 | Masması | Sersem, Ağır, durgun kimse, alık |
-- | Maştala | Sebze fidelerinin hepsine birden söylenen söz |
-- | Mavzer | Kırıkkale piyade tüfeği |
SDD-3/1043 | Maya | Cins, dişi deve |
-- | Mayasıl | Basur |
SDD-3/1043 | Mayıs | Taze inek pisliği |
SDD-3/1045 | Mazman | Dört yaşına girmiş yaşlı keçi |
-- | Melefe | Yorgan astar, nevresim |
SDD-3/1051 | Melengiç | Çitlenbik |
-- | Mencilis | Topluluk, meclis |
-- | Menent | Benzer, akranı, yaşıtı |
SDD-3/1051 | Meneviş | Çitlenbik |
TDES/481 | Meret | Üzüntü veya sıkıntı veren insan veya işler |
-- | Meşefe | Kadın baş örtüsü |
-- | Meymenetsiz | Suratsız, aksi,ters |
SDD-3/1058 | Mıdık | Dalkavuk, riyakar, yaltakçı |
TDES/484 | Mıh | Çivi |
-- | Mılkıç | Fazla olgunlaşmış meyva |
-- | Mirabalu | Siyah mum, arı pisliği |
SDD-3/1066 | Mitil | Yüzsüz yorgan, miner, şilte |
-- | Meddah | Yeşil hastalıklı portakal |
-- | Motuk | Yeşil ve hastalıklı domates |
-- | Mozzak | Olgunlaşmamış, ham incir |
-- | Muhanat | Namert, kötü, hayırsız, huysuz |
TDES/487 | Murdar | Kirli, haram, kokmuş, pis |
SDD-3/1072 | Murt | Mersin ağacının meyvesi |
-- | Muska | Dini yönden okunduğu ve faydalı olduğu söylenen üçgen biçimli safsata ve düzmece kağıt veya bez parçası |
-- | Muştu | Müjde, iyi haber |
-- | Muzır | Zararlı, sakıncalı |
SDD-3/1075 | Müs | Erik, zerdali ve incir gibi meyvelerin uçlarından çıkan tatlı zamk |
#N
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
TDES-450 | Naçar | Çaresiz, umutsuz, onulmaz |
-- | Nadar | Kaç tane, ne kadar |
SDD-3/1076 | Namazlağ | Seccade |
-- | Narh | Fiat , bedel |
SDD-3/107 | Natır | Ağaçların dallarına yapılan destek sopalar |
-- | Naylon | Römork, plastik malzeme |
-- | Nefis | İstek, arzu |
-- | Nencağız | Çok az, birazcık, ufacık |
SDD-3/1077 | Nene | Büyükanne, ebe, nine |
-- | Neşal | Ne şekilde nasıl |
-- | Nifak | İkiyüzlülük, kötülük |
#O
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-4/1700 | Ocaklık | Baca |
TDES-500 | Oğlak | Keçi yavrusu(Yeni doğan yavru) |
-- | Oğsüz | Garip, kimsesiz, öksüz, yetim |
-- | Oğulluk | Üvey evlat |
SDD-3/1087 | Okuntu | Düğün mevlit V.S. gibi cemiyetleriçin gönderilen davetiye |
SDD-3/1086 | Oklaa | Oklava |
SDD-3/1089 | Oma | Kalça kemiği |
SDD-3/109 | Onarmak | Tamiretmek, düzeltmek |
-- | Oncağız | Az, o kadarcık |
SDD-3/109 | Oturak | Tahtadan yapılmış arkasız kısa iskemle |
TDES/519 | Oynaş | Yasak ilişki kurulan insan, şevişilen kimse |
#Ö
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-31100 | Öcü | Umacı, cin, peri |
-- | Ödlek | Korkak, ürkek |
SDD-3/1102 | Öfelemek | Bir şeyi avuç içinde ezmek |
SDD-3/1110 | Öndüç | Borç, ödünç veme |
-- | Örk | Hayvanların çayırda bağlandığı ip |
-- | Örme | Keçi kılından örülerek yapılan urgan veya halat |
SDD-3/1116 | Örtme | Sofa, geniş ve uzun saçak |
SDD-3/1120 | Öteğan | Dün, geçen gün |
SDD-3/1120 | Ötlük | İncir kuşu |
SDD-3/1121 | Ötürük | İshal, amel, barsak boşalması |
#P
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
TDES/545 | Palan | At eğerlemeye yarayan kemer |
-- | Palıt | Meşe palamutu |
-- | Pabıç | Terlik |
SDD-3/1134 | Partı | İşkembe |
SDD-3/1137 | Patlangaç | İncir ağacının taze sürgününden yapılmış oyuncak tabanca |
SDD-3/1138 | Pavlamak | Çakal, köpek, it gibi hayvanların havlaması, ürmesi |
SDD-3/1140 | Peh | Aferin, maşallah, ne güzel |
SDD-3/1140 | Pelil | Aptal, sersem |
TDES/553 | Peksimet | Sert ve Kuru ekmek |
-- | Pelenbüs | Beyaz çiçekli ağaç tipinde süs bitkisi |
-- | Pendir | Peynir |
SDD-3/1144 | Perk | Katı sağlam berk |
TDES/555 | Peşkir | Havlu |
TDES/557 | Pırnal | Yeşil, meşe, harnıp |
-- | Pırtı | Döşek, Yorgan, minder yüzü |
SSD-3/1151 | Pırtlamak | Sıyrılmak kaymak |
-- | Pıslanpapır | Saklanbaç oyunu |
SDD-3/1151 | Pısmak | Sinmek ,korkudan saklanmak, büzülmek |
SDD-3/1153 | Pinek | Güme |
SDD_3/1154 | Piknik | Kümes |
SDD-3/1162 | Potuk | Deve Yavrusu |
SDD-3/1163 | Pöçük | Kuyruk sokumu |
SDD-3/1164 | Pörtlemek | Gözleri dışarı fırlamak |
-- | Puhara | Baca şömine barbökü |
-- | Pus | Kötü hava duman |
-- | Pürçelek | Mısır koçanını püskülü |
SDD-3/1173 | Püren | İnce ince yağan kar veyav yağmur |
SDD-3/1173 | Pürtlek | Fırlamış, sıçramış, deşilmiş |
SDD-3/1174 | Püsen | İnce ince yağan kar veya yağmur |
SDD-3/1175 | Püsük | Kedi |
#R
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Rahvan | Tırıs, atların hızlı ve tempolu gitmesi |
-- | Rayiha | Güzel koku |
TDSE/565 | Rençper | İşçi, ırgat, tarım işçisi |
#S
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Saap | Sahip |
SDD-3/1177 | Sâğ | Şap |
TDES/571 | Sağdıç, | Düğünde damadın koruyucusu ve yardımcısı |
-- | Sağantası | Büyük su tası |
-- | Sahar | Herhalde, öyle, zannederim |
TDES/573 | Sahi | İkaz, uyarma, öylemi, doğru, gerçek, sağlıklı anlamında |
TDES/574 | Sakar | Beceriksiz, kaygı ve üzüntü veren, bir at türünün adı |
SDD-3/1181 | Sakızlık | Çitlenbik ağacı |
-- | Sakırga | At sineği, kene |
-- | Sakna | Yeşil hububat tanesi, buğday başağı, susamın sıralı dış kabuğu |
SDD-3/1184 | Sallangaç | Salıncak |
-- | Sallapati | Düzensiz, kendine hakim değil, dağınık |
SDD-3/1185 | Salma | Biçilmiş ağaç parçası, kiriş |
SDD-3/1191 | Sarat | Büyük delikli kalbur |
-- | Sarmaçiğ | Kısır |
-- | Sasımış | Kokmuş, bozulmuş |
SDD-3/1194 | Savan | Pamuk ipliğinden kilim, yaygı, çul |
SDD-3/1195 | Savsaklamak | Boşlamak, bir işi ağırdan almak, oyalamak, geciktirmek |
-- | Sefil | Çok kötü şartlarda yaşayan |
SDD-4/1702 | Seğmen | Gelin alayı |
-- | Sehim | Parça, hisse, bölüm |
-- | Sehirlemek | Baklagillerin sulu bir tas içinde taşlarından arındırılması |
SDD-3/1200 | Seki | Kapı önü, set, eşik |
SDD-3/1201 | Seklem | Noksan ve yarım doldurulmuş çuval |
TDES/591 | Sele | Yufka ekmeğin depolandığı geniş ve oval kamıştan örülmüş sepet, yayvan sepet |
SDD-3/1242 | Somurgaç | Sulu meyveleri sıkarak emmek |
SDD-3/1244 | Sosur | Surat asan, çatık |
SSD-3/1245 | Soyka | Ölünün sırtından çıkarılan eşya |
TDES/608 | Söğürme | Sebzelerin doğrudan ateş üzerinde pişirilmesi, haşlanması |
SDD-4/1702 | Söbe | Beyzi, yassı, yumurta biçimi |
SDD-3/1247 | Söbük | İbrik tulum gibi şeylerin sivri çıkı yeri |
-- | Söhür | Sahur, oruç tutmak için kalkılan vakit |
SDD-3/1249 | Sökün | Birdenbire gelen, aniden gelen |
SDD-3/1250 | Sömelek | Çocuk kundağı |
SDD-3/1257 | Susak | Su kabağından oyulmuş maşrapa, kernip |
-- | Süllüm | Taze gömeçten yapılan yemek |
TDES/614 | Sülük | Salyangoz, sümüklü böcek |
SDD-3/1260 | Sümdük | Açgözlü,arsız, pisboğaz |
SDD-3/1262 | Sümsürmek | Burnunu temizlemek, sümkürmek |
SDD-3/1262 | Sümsürüklü | Durmadan burnunu çeken, nezleli |
-- | Sündürmek | Uzatmak ileri hamle yapmak |
SDD-3/1263 | Sünmek | Uzanmak yaylanmak |
TDES/618 | Sütleğen | Beyaz bir sütü olan yakıcı bir bitki |
SDD-3/1703 | Süsmek | Hayvanların telaşlaması, kavgası |
SDD-3/ 1269 | Süzek | Süzgeç |
#Ş
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-3/1270 | Şaba | Düğünlerde karşılamada davulculara verilen para, parsa |
-- | Şahbaz | İşinini bilen, hünerli, hareketli |
SDD-3/1272 | Şalak | İçi geçmiş, kavun karpuz |
-- | Şakşakı | Bunamış, kocamış |
-- | Şaplak | Tokat, sille |
-- | Şarba | Saplı su kapı |
SDD-3/127 | Şavur | İyi ün, öğmek, methetmek |
-- | Şebek | Maymun |
SDD-3/127 | Şekere | Çiftçinin 6 ay müddetle tuttuğu amele için ektiği küçük tarla |
SDD-3/1279 | Şelek | Sırtta götürülen yük, odun |
-- | Şemeden | Yabani kavun |
SDD-3/128 | Şıkıl | Zayıf ince ve uzun |
-- | Şırfıntı | Kötü kadın |
-- | Şına | At arabası, talika tekerleğinin demiri |
SDD-3/128 | Şif | Pamuğu alınmış boş koza |
SDD-3/128 | Şifan | Yulaf |
-- | Şife | Mevsimin ilk kez yenilen turfanda sebze veya meyvesi için söylenir. |
SDD-3/1288 | Şiflemek | Pamuğu ele kozasından ayırmak |
TDES/628 | Şilte | İnce minder, küçük çuval, kırıntılardan yapılan yatak. |
SDD-3/1289 | Şimşek | Sivil uçlu ağaç parçası, kazık |
SDD-3/1290 | Şimşirtmek | Sivriltmek |
SDD-3/1290 | Şinnimek | Şımarık, yaramazlık eden |
SDD-3/1291 | Şipidik | Ökçesiz hafif ayakkabı, terlik |
-- | Şirnik | Şımarık terbiyesiz |
SDD-3/1294 | Şivşirtmek | Kışkırtmak teşvik |
SDD-3/1295 | Şor | Söz, laf, lakırdı |
#T
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Taft | Büyük kerevet, hayma, çardak |
SDD-3/1299 | Tahıl | Hububat |
SDD-31300 | Tahra | Demir saplı satır, nacak |
TDES/635 | Takat | Güç, derman, dinlenme, dayanma |
SDD-4 | Takılatmak | Ateş etmek |
SDD-31308 | Taman | Hani, hani ya |
SDD-3/1311 | Tap | Boybos ,fırsat, münasebet, uygunluk |
SDD-3/1311 | Tapan | Sürüp tahıl ektikten sonra tarlayı düzeltmek üzere kullanılan yassı tahta sürgü |
SDD-31313 | Taplı | Muafık, mutabık |
SDD-31314 | Tapşınmak | Çalınan havaya bir kaç kişinin iştirakiyle alkışlamak |
-- | Tarpadan | Aniden, habersiz, gizlice |
SDD-3/1321 | Taşkalacı | Alaycı, şakacı |
-- | Tavlı | Semiz, besili |
SDD-4/1705 | Teberik | Hediye, armağan, andaç |
SDD-3/1329 | Tedirgin | Rahatsız |
TDES/650 | Teke | Yetişkin erkek keçi |
-- | Teken-tüke | Böğürtlenin y6eşilken yenilen filizi |
SDD-3/1334 | Teleme | Ağız veya taze keçi sütü üzerine, incirden veya yaprağından çıkan beyaz sütü damlatmak suretiyle yapılan süt kestirmesi |
SDD-3/1335 | Telis | Seyrek dokulu keten, kendir çuvalı |
-- | Teltik | Tetik ,silahın ateşleme pimi |
-- | Temra | Yaranın üstündeki kabuk |
-- | Tene | Tek bir adet |
SDD-3/1339 | Teneleme | Hayvanın arpa veya buğdayı çok yiyerek, üzerine su içip, rahatsız olması, hastalanması |
-- | Terevi | Teravih namazı |
SDD-3/1346 | Terlik | Beyaz patiskadan yapılmış veya yünden örülmüş takke. |
SDD-3/1347 | Teselleme | Atalar sözü, vecizeler |
SDD-3/1347 | Teş | Büyük çamaşır leğeni, koca kazan |
SDD-3/1352 | Tezek | Hayvanların kurumuş veya kurutulmuş, tersi, boku |
SDD-3/1354 | Tıh | Üzüm veya nar tanesi |
SDD-3/1355 | Tınaz | Alay, istihza, eğlenmek |
SDD-3/1357 | Tırık | Dikenli akdeniz maki çalısı |
SDD-3/1358 | Tırıs | Atın dört nal ile rahvan arası hızlı yürüyüşü |
SDD-3/1360 | Tırlık | Pamuk ipiği |
SDD-3/1360 | Tırşık | Yaban pancarının un ve ayranla ekşiltirerek yapılmış çorbası |
SDD-3/1362 | Tibili | Kepezli tarla kuşu |
SDD-3/1363 | Tikeç | Çit (ağıl) kazığı |
-- | Tirke | Kötü ,lanetli, soyka |
SDD-3/1370 | Tiyek | Asma dalı, bağ kütüğü |
SDD-3/1371 | Toğga | Ayranlı ve taneli yayla çorbası |
SDD-3/1372 | Tokaç | Islak çamaşırları dövmeye yarayan ucu yassı, uzun saplı ağaç aygıt |
-- | Tokalı | Geline takılan altın |
SDD-3/1372 | Toklu | Altı aylıktan bir yaşına kadar erkek kuzu |
SDD-3/1381 | Topak | Yuvarlak |
SDD-3/1384 | Toraşan | Ergenlik çağında olan erkek çocuk(12-13 yaşlarında) |
SDD-3/1382 | Tömtömü | Zor ve güçlükle yürüyen ihtiyar |
-- | Töreme | Tarlalarda çıkan yabani ve zararlı ot |
SDD-3/1390 | Tökezimek | Ayağı bir şeye takılıp sendelemek, düşer gibi olmak |
SDD-3/1393 | Töremek | Meydana gelmek, çoğalmak |
-- | Tuh | Hayıflanmak |
SDD-3/1395 | Tuluk | Hayvan derisinden yapılan ve peynir doldurulan deriden torba |
-- | Tuman | Uzun don, külot |
SDD-3/1397 | Tummak | Suya dalmak, batmak, yıkanmak |
TDES/671 | Turaç | Sülün veya keklik cinsi bir kuş |
-- | Tusbağ | Kaplumbağa |
SDD-3/1401 | Tutma | Bir yıl içinde tutulan hizmetçi çiftlik yanaşması |
SDD-3/1401 | Tutmaç | Gayet küçük ve dörtköşe veya erişte gibi uzunca kesilmiş hamurlardan yapılan yoğurtlu mercimekli çorba |
SDD-3/1402 | Tuturuk | Çok ekşi |
-- | Tuvalak | Yuvarlak, elips şeklinde olan |
SDD-3/1404 | Tüh | Pişmanlık teessür ifade eder |
SDD-3/1404 | Tülek | Kurnaz Açıkgöz hilekar |
SDD-3/1406 | Tüm | Tamam, hepsi, bütün toptan |
SDD-3/1410 | Tüymek | Koşmak, kaçmak, görünmeden kaybolmak |
#U
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-3/1414 | Uğrun | Gizli, habersiz |
SDD-3/1414 | Uğrunmak | Kendinden geçmek, süzülmek |
SDD-3/1416 | Ulamak | Eklemek, ilave etmek |
SDD-3/1417 | Ulmak | Çürümek, |
SDD-3/1417 | Uluk | Çürümüş |
TDES/687 | Umma | Umut etme, bekleme, isteme,eğilim duyma,dileme |
TDES/689 | Urba | Giysi, entari |
-- | Urruk | Arı kuşu |
-- | Urubla | Çeyrek teneke haçmindeki ölçü |
-- | Ustun | Çatıda enine konulan,diğer ağaçların ona bağlanmasını |
-- | Uyluk | Kalça ile diz arasında kalan bacak bölümü |
SDD-3/1425 | Uz | Yavaş, usta, zeki, arif |
#Ü
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-4/1707 | Üce | Yüksek tepe |
SDD-3/1427 | Üç demirli | Üç ağızlı bıçaklı saban |
SDD-3/1427 | Üçgül | Yabani yonca |
SDD-4/1707 | Üfelemek | Parçalamak, bölmek, uğuşturmak |
SDD-3/1429 | Ülefesiz | Kılıksız, kıyafetsiz, beceriksiz |
SDD-3/1429 | Üleş | Paylaşmak ,leş |
SDD-3/1431 | Ülüş | Hayır payı, komşu hakkı |
SDD-4/1708 | Ün | Şan, şöhret, iyi anılmak |
SDD-3/1432 | Ünlemek | Çağırmak, Seslenmek, bağırmak |
SDD-3/1435 | Ürmek | Köpek havlaması |
SDD-3/1435 | Ürtmek | Soğanın sürgünü, filizi, erkeği, cücüğü |
SDD-3/1435 | Ürün | Tarladaki mahsul |
TDES/703 | Üşengeç | Uyuşuk, tenbel, çalışmaktan kaçınan |
TDES/703 | Üşenmek | Zorlanmak, erinmek, tedirginlik |
SDD-3/1439 | Ütmek | Koyun ve keçi gibi hayvanların baş ve ayaklarındaki tüylerin ateşte yakılması, oyunda kazanmak |
-- | Üveyik | Dağ güvercini |
SDD-4/1708 | Üvez | Sivrisinek, yabani alıç |
-- | Üzengilik | Geline, erkek evine girerken verilen hediye |
#V
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
-- | Velense | Portakal çeşidi |
-- | Velesbit | Bisiklet |
-- | Velet | Yaramaz çocuk |
SDD-3/1445 | Verep | Yamaç, eğri |
TDES/710 | Vesile | Sebeb, dayanak, neden, tutlan yol |
-- | Vınlamak | Habersizce kaçmak |
SDD-3/1447 | Vızzık | Sigara izmariti |
#Y
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-3/1448 | Yaba | Harman savurmada kullanılan tahtadan yapılmış ziraat aleti |
SDD-3/1449 | Yaban | Dışarı, kır, uzak yer, gurbet |
-- | Yadel | Gurbet |
SDD-3/1454 | Yağlık | Başörtüsü, mendil |
SDD-3/1456 | Yakağan | Tatarcık denilen küçük sinek |
SDD-3/1457 | Yakarmak | Dua etmek, yalvarmak |
SDD-3/1458 | Yal | Un, kepek ve tuzlu sıcak su ile yapılarak hayvanlara içirilen yalmaç |
SDD-3/1462 | Yalaz | Alev |
-- | Yalbırdak | Çıplak |
SDD-3/1466 | Yalınyalbırdak | Yalın ayak |
SDD-3/1472 | Yanal | Kırmızı |
SDD-3/1472 | Yanaşma | Bir çiftlikte bir köy ağası yanında, iş tutan adam, hizmetkar |
SDD-3/1474 | Yangı | Aksi seda |
SDD-3/1477 | Yannık | Ağaçtan yapılmış yayık |
SDD-3/1485 | Yarma | Hayvan yemi olarak parçalanmış arpa ve buğday ile mısırın iri çekilmişi |
TDES/732 | Yarıcı | Ortak,bir işten dolayı malın yarısını alan |
-- | Yarımlağ | Bir teneke hacmindeki tahıl ölçeği |
SDD-31486 | Yarpız | Yaban nanesi |
SDD-3/1494 | Yavıncımak | Özür dilemek |
SDD-3/1495 | Yavsu | At sineği, kene, sakırga |
TDES/741 | Yaylım | Otlak yeri, yayılma yeri |
SDD-3/1499 | Yazı | Arazi,ova, tarla |
SDD-3/1501 | Yazma | Yemeni, çember, başörtüsü |
SDD-3/1505 | Yeğni | Hafif |
SDD-3/1505 | Yekinmek | Davranmak, ayağa kalkmak |
SDD-3/1511 | Yelmek | Koşmak, telaş ve acele ile yürümek |
SDD-3/1511 | Yelönü | Ekin savururken rüzgarla birlikte bir tarafta toplanan cılız kısım |
SDD-3/1511 | Yelpik | Göğüs hastalığı, nefes darlığı |
SDD-3/1513 | Yemişgen | Kiraz şeklinde meyve veren dikenli bir yaban ağacı |
SDD-3/1514 | Yenidünya | Malta eriği |
SDD-3/1515 | Yeniyaka | Yeni ev kuran |
SDD-3/1516 | Yennemek | Doğurması yaklaşan inek, koyun, keçi gibi hayvanların süt gelen memelerinin büyüyüp dolgunlaşması |
SDD-3/1518 | Yerinmek | Gıpta etmek |
SDD-3/1519 | Yermek | Beğenmemek |
SDD-3/1520 | Yeşilbaş | İri yeşil renkli kertenkele |
SDD-3/1520 | Yetenek | Mevsiminden sonra tekrar yetişen ot, meyve veya sebze |
SDD-3/1521 | Yetirmek | Yetişmek, meydana getirmek |
SDD-3/1522 | Yetmeyesice | Büyümeyisice, kötürüm olasıca |
SDD-3/1523 | Yeyinti | Yiyecek şeyler |
SDD-3/1523 | Yeyni | Hafif |
SDD-3/1527 | Yılık | Şaşı |
SDD-3/1529 | Yırak | Uzak |
SDD-3/1532 | Yirik | Yarık, ayrık, yırtık |
SDD-3/1533 | Yitirmek | Kaybetmek |
TDES/758 | Yitmek | Kaybolmak, görünmez, yok olmak |
SDD-3/1535 | Yoğun | Kaba, iri, kalın |
SDD-3/1535 | Yoğurt Çiçeği | Papatya |
SDD-3/1536 | Yolak | İnce yol,patika, keçi yolu |
SDD-3/1540 | Yornuk | İstirahat, dinlenme |
SDD-3/1543 | Yozlak | Doğurması yakın olan ve dağa kıra kaçıp orada doğuran hayvan |
SDD-3/1543 | Yönnenmek | İstikamaet ve çephe almak |
-- | Yörep | Dağ yamacı veya eteği |
SDD-3/1548 | Yufka | İnce açılmış yufka ekmeği |
SDD-3/1547 | Yuka | Sığ, derin olmayan |
-- | Yular | Hayvan Bağlama ipi |
SDD-3/1550 | Yumak | Yıkanmak, temizlenmek |
SDD-3/1550 | Yumdurmak | Kapatmak, bitmek |
SDD-3/1551 | Yumuş | İş, amel, hizmet, vazife |
SDD-3/ 1556 | Yuymak | Yıkamak |
SDD-3/1557 | Yüklü | Hamile gebe |
-- | Yüklük | Yatak ve yorganların konulduğu dolap |
SDD-3/1557 | Yüksünmek | Angarya telakki etmek, yük saymak, bir işi istemeyerek yapmak |
SDD-3/1558 | Yülemek | Balta veya bıçak gibi kesicilerin bilenmesi, keskinleştirmek |
-- | Yülütmek | Kestirmek, traş ettirmek |
#Z
Sözlük | Kelime | Açıklama |
---|---|---|
SDD-3/1564 | Zağlı | Semiz, etli, yağlı |
SDD-3/1564 | Zahar | Belli, herhalde, ihtimal |
SDD-3/1564 | Zamzalak | Sarı tohumlu akasya |
SDD-3/1567 | Zavar | Arpadan kırılarak yapılan hayvan yemi |
-- | Zemheri | Kış |
SDD-3/1571 | Zembil | Sazlardan örülmüş oval biçimdeki meyve sepeti |
SDD-3/1571 | Zenk | Külleme hastalığı, bitki biti |
SDD-3/1571 | Zılgıt | Azar, tekdir |
SDD-3/1576 | Zınarmak Bozmak ,oyunda huysuzlanmak | |
SDD-3/1578 | Zırbıt Fazla ağır, haddinden fazla | |
-- | Zırnıkçı Oyun bozan, ters | |
SDD-3/1581 | Zıypak | Kaygan |
SDD-3/1582 | Zibil | Gübre |
SDD-3/1582 | Zil | Ekin veya ağaç filizi |
SDD-3/1585 | Zomzom | İri taneli aniden yağan yağmur |
SDD-3/1586 | Zonklamak | Yara veya çıban ağrısı |
SDD-3/1586 | Zonturlu | Yaman, güçlü, kibir, gurur |
SDD-3/1587 | Zorsunmak | Güç gelmek, bahane aramak |
-- | Zumman | Akdeniz Bölgesinde yaşayan göçmen kuş |
SDD-3/1589 | Zumzuk | Yumruk |